Europese lidstaten kunnen nu al alle niet-essentiële PFAS bannen via het Europese PFAS-restrictievoorstel dat voor discussie voorligt. Veel werk aan de chemische winkel dus!
Wat speelgoed en PFAS met elkaar te maken hebben? Meer dan je zou vermoeden. PFAS komt vandaag namelijk voor in verschillende soorten kinderspeelgoed. De Europese Speelgoedrichtlijn, die op dit moment gestemd wordt in het Europese Parlement, zou de stof buitenspel moeten zetten. Een stap in de juiste richting. Maar van groter belang is de algemene chemische wetgeving die alle zorgwekkende stoffen aan banden moet leggen. België moet nu als voorzitter van de Europese Raad volop aan de kar trekken om de REACH-hervorming snel weer op de rails te zetten.
Won’t somebody please think of the children?
Elke dag kunnen kinderen worden blootgesteld aan honderden schadelijke, door de mens gemaakte chemische stoffen in producten zoals voedselverpakkingen, meubels en kleding — en speelgoed vervoegt ook die lijst. Kinderen blijken meer dan enige andere leeftijdsgroep aangetast door schadelijke chemische stoffen. Biomonitoringsprojecten van de EU geven dat aan.
Tijdens de kindertijd kunnen zelfs kleine blootstellingen grote gevolgen hebben. Zo kunnen hormoonontregelende stoffen hormonale processen verstoren, waardoor de programmeringssignalen voor de ontwikkeling van de hersenen onomkeerbaar veranderen. Een verstoorde ontwikkeling van de hersenen kan leiden tot aandoeningen zoals veranderde voortplanting en mentale achterstand.
De speelgoedrichtlijn: waarvoor is dat nodig?
De speelgoedrichtlijn stamt uit 2009 en kwam er om op Europees niveau gemeenschappelijke normen vast te leggen ter vervanging van afzonderlijke reglementering per lidstaat. Deze is op dit moment aan herziening toe. Uit de evaluatie van de Europese Commissie in 2020 bleek namelijk dat de Speelgoedrichtlijn kinderen onvoldoende beschermt. De grootste problemen zijn volgens de Commissie een onvoldoende aandacht voor de risico’s van bepaalde chemische stoffen, met name hormoonontregelaars en de zogenaamde CMR-stoffen (Kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische chemische stoffen). Een tweede probleem is dat er nog steeds te veel niet-conforme en onveilige speelgoedartikelen op de markt komen.
En dat is niet onbelangrijk. De Europese markt voor speelgoed is goed voor zo’n €20 miljard, verdeeld over 6000 productiesites. De gemiddelde Europeaan geeft jaarlijks per kind zo’n €212 uit aan speelgoed. België importeerde in 2021 ongeveer 2 miljoen ton speelgoed! Dat is heel wat gerief om te controleren. Op 16 februari 2022 gaf het Europese Parlement unaniem haar fiat om de Speelgoedrichtlijn te versterken en op die manier kinderen beter te beschermen tegen chemische risico’s.
Wat staat er op het spel? Wat is nodig?
Het is fantastisch nieuws dat Europa ons speelgoed gifvrij wil maken. De milieubeweging en tal van gezondheidsorganisaties zijn dan ook erg verheugd dat deze beschermende update er komt. We werden onlangs nog getrakteerd op nieuws dat er nog steeds veel textiel met chemische stoffen onze contreien bereiken, voornamelijk door de import van China. Voor speelgoed is dat ook het geval. Daarenboven zorgt de aanwezigheid van chemische stoffen in tal van producten voor een rem op de circulaire economie (recycling en hergebruik zijn niet wenselijk als er chemische stoffen in de omloop blijven).
Daarom is het van groot belang dat de plenaire vergadering van het Europees Parlement van maart een ambitieuze tekst aanneemt. Meer bepaald moeten de ‘forever chemicals’ volledig gebannen worden in speelgoed. Het gaat dan specifiek over PFAS en bisfenolen. Maar ook andere chemische stoffen moeten volledig uit speelgoed verboden worden, zoals bioaccumulerende, persistente en mobiele stoffen. Op die manier beperken we ook de risico’s en schade die chemicaliën aan mens en milieu kunnen toebrengen.
Speelgoed veilig maken is goed. Maar eigenlijk moet de algemene chemische wetgeving op scherp gesteld. Na het teleurstellende uitstel van de herziening van REACH (Registration, Authorisation of Chemicals), moet de volgende Europese Commissie dit belangrijke dossier prioritair opnemen. Tegelijkertijd kunnen de lidstaten en Europa alle niet-essentiële PFAS bannen via het Europese PFAS-restrictievoorstel dat voor discussie voorligt. Veel werk aan de chemische winkel dus!
Op 23 en 24 april organiseert België een conferentie met titel “Tomorrow's Chemicals Policy: Perspectives and Challenges”. België moet dit als voorzitter van de Europese Raad nu ten volste benutten om te benadrukken hoe belangrijk deze wetgeving is.
