Dit maakt deel uit van het project Life4BelgianClimate, dat financiering heeft ontvangen van het LIFE Programme van de Europese Unie.
De inhoud geeft alleen de mening van de makers weer; CINEA is niet verantwoordelijk voor het gebruik van de gepubliceerde informatie.

 

Is de luchthaven van Zaventem klaar voor de toekomst?

De vergunningsaanvraag is een kans om van Brussels Airport een Europese voorloper te maken in de transitie naar een duurzame luchtvaartsector. - © Oskar Kadaksoo

Is de luchthaven van Zaventem klaar voor de toekomst?

De vergunningsaanvraag is een kans om van Brussels Airport een Europese voorloper te maken in de transitie naar een duurzame luchtvaartsector. - © Oskar Kadaksoo

Lawaaierige vliegtuigen, ultrafijn stof, stikstof, bodem- en waterverontreiniging en veel broeikasgassen: de nationale luchthaven heeft een aanzienlijke impact op volksgezondheid, natuur en klimaat. De uitbater van de luchthaven en de Vlaamse regering krijgen binnenkort een interessant werkstuk in handen: het milieu-effectenrapport, op basis waarvan de vergunningsvoorwaarden in 2024 zullen bijgesteld worden. Het uitgelezen moment om van de nationale luchthaven een voorloper te maken in de transitie naar een duurzame luchtvaartsector.

15.700 ton: dat was de totale NOx-uitstoot in 2019 door alle vliegtuigen die in Vlaanderen vliegen en de luchthaven van Zaventem als begin- of eindpunt hebben. Dat komt overeen met de stikstofuitstoot van ongeveer 1500 varkensstallen. De totale CO2-uitstoot van al die vliegtuigen bedroeg 2.900.000 ton: meer dan de uitstoot van de volledige stad Antwerpen. De gezondheidsimpact is groot: zo lopen 215.000 omwonenden in de Brusselse rand 25 % meer kans op cardiovasculaire aandoeningen. Tijd voor een geloofwaardig plan om deze milieuverontreiniging en gezondheidsschade ten gronde aan te pakken. 

Het milieu-effectenrapport: hefboom voor verandering?

De milieuvergunning voor de luchthaven loopt af op 8 juli 2024. Tegen die datum moet de Vlaamse regering beslissen onder welke voorwaarden de luchthaven verder uitgebaat mag worden. Ter voorbereiding daarvan stelt de luchthavenuitbater een milieu-effectenrapport op. De Vlaamse administratie heeft haar richtlijnen overgemaakt aan het studiebureau dat het milieu-effectenrapport opstelt. In deze richtlijnen zitten een aantal toekomstgerichte aanbevelingen, die hopelijk leiden tot toekomstgerichte conclusies.

Zo zal - eindelijk - de gezondheidskundige impact van het vliegtuiglawaai geëvalueerd worden aan de hand van de nieuwe gezondheidskundige advieswaarden die de Wereldgezondheidsorganisatie in 2019 heeft gepubliceerd. Deze nieuwe advieswaarden bieden een veel betere bescherming tegen omgevingslawaai. Bijkomend moet het studiebureau de gezondheidseffecten becijferen. De deskundigen zullen dus moeten onderzoeken hoeveel mensen lijden aan slaapproblemen, concentratiestoornissen, stress en hart- en vaatziekten ten gevolge van het vliegtuiglawaai. 

In z’n aanvraag tot het milieu-effectenrapport schermt de luchthavenuitbater met het begrip ‘realistisch groeiscenario’, om verdere groei ten opzichte van de situatie pre corona te verantwoorden. De dienst MER benadrukt echterdat het studiebureau duidelijk moet beschrijven en motiveren wat het ‘realistisch groeiscenario’ in de praktijk betekent voor het aantal vliegbewegingen, het aantal nachtvluchten en het type toegelaten vliegtuigen én het studiebureau moet de impact van dat groeiscenario op alle milieuvlakken berekenen. De dienst MER stelt alvast dat een verlenging van de start- en landingsbaan geen deel kan uitmaken van de hervergunning. 

Op het vlak van wegverkeer moet in het milieu-effectenrapport de toekomst verder voorbereid worden. Zo mogen geen extra aanzuigeffecten gecreëerd worden richting de autoparkings op de luchthaven en moet de luchthavenuitbater verduidelijken hoe hij de modal shift richting openbaar vervoer verder zal waarmaken.

Ook de andere belangrijke milieudrukken op het leefmilieu moeten ten gronde geëvalueerd worden in het MER: de stikstofdepositie op het nabijgelegen habitatrichtlijngebied tussen Melsbroek, Kampenhout, Kortenberg en Veltem, en het ultrafijn stof dat volgens onderzoek van de Vlaamse Milieumaatschappij tot op 7 km van de luchthaven verhoogd is.

Tot slot specificeert de Vlaamse administratie dat ook moet gekeken worden naar de positieve effecten van de afbouw tot volledige stopzetting van de nachtvluchten, en naar een plafond op het totaal aantal jaarlijkse vliegbewegingen.

Een grote onzekere factor in het milieueffectenrapport blijft echter de klimaatambitie.

En wat met het klimaat?

Een grote onzekere factor in het milieueffectenrapport blijft echter de klimaatambitie. In de aanvraag voor het milieu-effectentrapport werd aangevoerd dat de broeikasgasuitstoot ten gevolge van het vliegtuigverkeer ‘een secundaire focus’ is. Te vrezen valt dat het studiebureau enkel zal kijken naar de activiteiten op de grond en dat in het MER dus helemaal niet onderzocht zal worden hoe ook het vliegverkeer zelf CO2-neutraal gemaakt kan worden. Een gemiste kans om een klimaatneutrale luchtvaartsector voor te bereiden.

Kans voor duurzame luchthaven

Dit najaar zal het studiebureau het milieu-effectenrapport afleveren. Dan heeft de luchthavenuitbater alle formele documenten in handen om een nieuwe vergunningsaanvraaag in te dienen. Het is een kans om van Brussels Airport een Europese voorloper te maken in de transitie naar een duurzame luchtvaartsector. Ook de Vlaamse regering zal kleur moeten bekennen, want zij legt de vergunningsvoorwaarden vast. Met de hervergunning dient zich het momentum  aan om de omslag naar een duurzame luchthaven te verankeren én om daar een concrete tijdslijn aan vast te hangen.

Luchtvaart Wij liggen er wakker van!

Meer over Luchtvaart