Woensdag vindt een discussie plaats in het Vlaams parlement over het Vlaams plattelandsbeleid voor de komende 7 jaar. Vlaanderen krijgt voor de uitvoering van dat plan 287 miljoen euro van Europa en legt zelf een even groot bedrag op tafel. "Met dit plan toont de Vlaamse regering voornamelijk haar intenties om de landbouw duurzamer te maken, maar met goede intenties alleen komen we er niet. In een gezamenlijk advies stuurden natuur- en landbouworganisaties nochtans aan op een bijsturing van het programma en een grotere inzet op natuurgerichte beheerovereenkomsten. Zolang er geen duidelijke doelen worden gesteld met meetbare resultaten, dreigt de inzet van veel publiek geld een slag in het water te worden", zeggen Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu.
Vooral over de natuurmaatregelen in het zogeheten plattelandsontwikkelingsprogramma maken Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu zich zorgen. Door de intensivering en schaalvergroting van de landbouw en een gebrek aan landschapszorg is veel boerennatuur op de schop gegaan: grachten zijn gedempt, hagen en boomrijen gesneuveld. Typische plattelandsvogels zoals de veldleeuwerik zijn zo goed als uitgestorven op het Vlaamse platteland. Vogels zijn de meest zichtbare indicatoren van de kaalslag van natuur op het boerenland, maar even alarmerend is het bij verschillende soorten bijen, vlinders en planten. Herstel van de natuur op het platteland zou de hoogste prioriteit moeten krijgen in een duurzaam landbouwbeleid. En net op dat gebied schiet het programmadocument te kort aan ambitie en doeltreffendheid.
De landbouw- en milieuorganisaties werkten daarom gezamenlijk concrete en praktijkgerichte aanbevelingen uit in een gemeenschappelijk advies aan ministers Kris Peeters en Joke Schauvliege. “Dat de Vlaamse regering belangrijke opmerkingen uit dit advies niet in rekening nam in het uiteindelijke programmadocument stoot ons tegen de borst”, stellen Natuurpunt en BBL. Zo werd gevraagd om in de verbintenisvoorwaarden van de nieuwe beheerovereenkomsten elk risico op ‘ecologische val’ uit te sluiten. Dat risico ontstaat wanneer akker- en weidevogels verkiezen om hun nest te maken in bloemen- en grasbufferstroken omdat die er in eerste instantie aantrekkelijk en veilig uitzien voor hen. Doordat vele stroken tijdens het broedseizoen gemaaid mogen worden, blijken ze daarmee onbewust gekozen te hebben voor een fatale val. Heel wat nesten worden zo vernietigd en kuikens sterven een vroege dood. Dat er daarnaast ook beheer- overeenkomsten bestaan met latere maaidata brengt maar weinig zoden aan de dijk. Voor plattelandsvogels blijft voortplanten immers een spelletje Russische roulette. “We moeten lessen trekken uit het verleden en ervoor zorgen dat voortaan élke maatregel meer akkernatuur oplevert”
Daarnaast blijft het programmadocument vaag over hoe de gebiedsgerichte inzet van kostelijke soortbeschermingsmaatregelen zal verlopen en hoe andere plattelandsactoren hierbij betrokken zullen worden. De SALV- en MINA-raden vroegen nochtans in hun advies om een ‘integrale aanpak naarmate de natuurdoelen hoger zijn’. Veel natuurmaatregelen leveren pas resultaat op als ze op voldoende grote schaal en geclusterd in het boerenland worden ingezet. En ook begeleiding blijkt bepalend te zijn voor het slagen van natuurgerichte maatregelen. De regionale landschappen zijn geschikte regisseurs om dat te doen. Dat bleek ook uit het voortgangsrapport van de beheerovereenkomsten dat de Vlaamse Landmaatschappij vorige week publiceerde.
“Als blijkt dat de inzet van een gebiedsregisseur bovenop het werk van de bedrijfsplanners van VLM een hogere garantie geeft op zowel resultaat voor natuur als voldoening bij de landbouwer, vinden wij dat deze lessen meegenomen moeten worden in het nieuwe programma. Anders dreigt er miljoenen belastinggeld verloren te gaan.” Landbouwers die natuurgerichte maatregelen uitvoeren zullen hiervoor een vergoeding krijgen tot ruim 2.000 euro per hectare. Voor dat geld verwachten wij dat de Vlaamse regering maatregelen uitwerkt die gegarandeerde resultaten opleveren. Ondertussen werd het programmadocument ter goedkeuring voorgelegd aan Europa. Daarna wordt dit vertaald naar Vlaamse wetgeving en concrete reglementen, waarbij de regeringsnota ruimte laat om vage intenties tastbaar en conctroleerbaar te maken.Natuurpunt en BBL zullen hierbij nauwgezet toezien op een correcte invulling van de principes uit het SALV-MINA-advies.