Gisteren stemde een nipte meerderheid in het Europees Parlement tegen het vertraagd veilen (backloading) van emissierechten. De Europese Commissie formuleerde dit voorstel om de prijs van CO2 in de Europese emissiehandel (ETS) te herstellen. Een correcte CO2-prijs ondersteunt immers investeerders in hernieuwbare energie en energiebesparing. Na de stemming zakte de prijs van emissierechten verder weg, onder de 3 euro per ton CO2.
De meeste Vlaamse leden in het Europees Parlement stemden voor backloading, waaronder tenoren zoals Guy Verhofstadt en Jean-Luc Dehaene. Maar ze haalden het niet van een conservatieve meerderheid in het Europees Parlement die vooral in Engeland, Italië en Polen onverwacht sterk stond. Polen staat er voor gekend haar (staats)belangen in steenkool te willen vrijwaren. Toch zijn er ook een aantal Vlamingen die mee de koolstofmarkt torpedeerden: Frank Vanhecke (Vlaams Belang), Dirk Jan Eppink (Lijst Dedecker) en Mark Demesmaeker (N-VA) en Annemie Neyts (Open VLD) stemden tegen backloading.
Een rechtstreeks effect van de stemming is dat het Vlaamse klimaatfonds, dat haar inkomsten put uit de veiling van emissierechten, de komende jaren heel wat minder inkomsten zal krijgen dan voorzien. Dat fonds zou in de eerste plaats gebruikt worden voor intern klimaatbeleid zoals het ondersteunen van energierenovaties. Bij de opmaak van het Vlaams Klimaatbeleidsplan rekende de regering op een CO2-prijs van meer dan 6 euro. De prijs en bijgevolg de inkomsten zullen hoogstwaarschijnlijk de helft lager liggen.
Het bedrijfsleven reageerde verdeeld op de uitslag. Business Europe en energie-intensieve bedrijven zoals staalproducenten kraaiden victorie. Elektriciteitsproducenten verenigd in Eurelectric noemden de uitslag ‘een gevaarlijke stap terug’ en vroegen om een structurele hervorming van de ETS. De Europese Commissie reageerde bij monde van Connie Hedegaard dat ze de uitslag gaan bestuderen en zich beraden over volgende stappen. De idee van backloading is niet helemaal dood: in een andere stemming is ze teruggestuurd naar de bevoegde commissie in het parlement. Maar waarnemers gaan ervan uit dat het voorstel niet veel kans meer maakt voor de verkiezingen in mei 2014.
De Europese milieubeweging wil vooral de groei van steenkool in de elektriciteitsopwekking terugdringen. Dat kan via normerende instrumenten, bijvoorbeeld rond luchtkwaliteit, door op nationaal niveau heffingen op te leggen die het gebruik van steenkool ontmoedigen of via juridische strijd en lokale acties. Per eenheid geproduceerde elektriciteit zorgt steenkool voor bijna tweemaal zoveel broeikasgassen als aardgas. Hernieuwbare bronnen zoals wind en zon produceren geen vervuiling bij de productie van elektriciteit.
Daarnaast zal de Europese milieubeweging naar alle waarschijnlijkheid inzetten op een herziening van de lijst van sectoren die gratis emmissierechten krijgen. Bij een erg lage prijs is er immers nauwelijks een risico dat ondernemingen productiesites verplaatsen buiten de Unie omwille van de koolstofprijs. Daarmee vervalt ook de reden om hen gratis rechten toe te kennen. Ook zal de discussie over ambitieuze klimaatdoelen voor 2030 in het centrum van het klimaatdebat komen te staan.