Nu het energiethema zo hoog op de politieke agenda staat, keken we extra uit naar het hoofdstuk energie in het federaal regeerakkoord. Betaalbaarheid van energie is één van de leidende principes uit het energiehoofdstuk, evenals technologie-neutraliteit, waarbij ervan uitgegaan wordt dat elke technologie gelijke kansen moet krijgen en enkel op rendabiliteit kan afgerekend worden. Doortastende keuzes voor een toekomstgericht energiebeleid blijven jammer genoeg uit. De regering wil wel werk maken van een duidelijke energievisie, maar klimaatambities ontbreken daarbij nagenoeg volledig. Bovendien hoopt de regering vooral op een sterke rol voor kernenergie.
Inzetten op een lagere energiefactuur
De regering wil alles in het werk stellen om onze energiefactuur zo laag mogelijk te houden en hiervoor een energienorm invoeren: als de Belgische factuur (en vooral de energie-intensieve bedrijven) hoger uitpakt dan die van onze buurlanden, zal de regering er alles aan doen om de kosten te drukken.
Ons land stapt zo mee in een race-to-the-bottom, net op het moment dat we nood hebben aan enorme investeringen in energienetwerken en de bouw van nieuwe energiecentrales. Bovendien kan ons energieverslindend land extra investeringen in energiebesparing zeer goed gebruiken. Het is dan ook een utopie te denken dat we onze energiefactuur nu kunnen laten dalen. De enige garantie voor een lage energiefactuur is energiebesparing. Dit komt in het energiehoofdstuk nauwelijks aan bod.
Technologieneutraliteit als mantra
Een ander centraal begrip in het hoofdstuk energie is technologieneutraliteit. De regering stelt dat we alle opties moeten openhouden, zonder taboes. Randvoorwaarden op het vlak van veiligheid, CO2-uitstoot of milieu zijn niet aan de orde. Impliceert dit dat we nieuwe steenkoolcentrales, kerncentrales, steenkoolgas of schaliegas mogen verwachten?
Deuren open voor kernenergie
In haar keuze voor kernenergie is de regering alvast niet zo “technologieneutraal”. Een verwarrende passage over de levensduurverlening van de oudste kernreactoren Doel 1 en Doel 2 springt daarbij in het oog. Op het eerste zicht lijkt het alsof de regering de levensduurverlening van de kerncentrales slechts met een paar maanden wil verlengen om de volgende cruciale winters te overbruggen. In een volgende alinea lezen we dat “de regering zo snel als noodzakelijk maar uiterlijk tegen 31 december 2014 over deze tienjarige verlenging (..) zal beslissen en dit rekening houdend met het mogelijk stilliggen van de kernreactoren Doel 3 en Tihange 2 (...).
Het is duidelijk dat de regering Doel1 en Doel2 tien jaar langer wil openhouden. Ze koppelt dit aan een vage voorwaarde van mogelijk stilliggen van “scheurtjesreactoren” Doel 3 en Tihange 2. De definitieve beslissing over Doel1 en Doel2 valt voor 31 december dit jaar, een datum waarop we naar alle waarschijnlijkheid geen enkele garantie zullen hebben of de “scheurtjesreactoren” al dan niet dicht blijven. Als het FANC uiteindelijk toch groen licht zou geven voor Doel 3 en Tihange 2 (al zouden we dit compleet onverantwoord vinden in het kader van onze veiligheid), bevinden we ons in een scenario dat in 2015 alle Belgische kernreactoren weer draaien. De eerste fase van de wet op de kernuitstap, met een sluiting van de eerste kerncentrales in 2015, wordt zo vakkundig aan de kant geschoven.
Zorgwekkend is ook dat de regering de deur voor nieuwe kerncentrales wagenwijd openzet. Erger, ze maakt er geen geheim van progressief te willen investeren in het Myrrha project. Dit type van “vierde generatie” kernenergie, is een fata morgana van de nucleaire industrie, waar al miljoenen geld zijn ingepompt. Bovendien kent dit soort projecten een enorm groot proliferatierisico. In ‘4e generatie’ kernreactoren wil men namelijk technologieën ontwikkelen om plutonium te produceren en te scheiden. Dit zal de afstand tussen burgerlijke en militaire toepassingen verkleinen en de kans op nucleair terrorisme dramatisch vergroten.
Energiepact in de maak
Bond Beter Leefmilieu is verheugd dat de regering in samenspraak met de verschillende gewesten werk wil maken van een energievisie die moet uitmonden in een energiepact. De leidende principes voor dit pact zijn een zekere, betaalbare en duurzame energiebevoorrading voor ondernemingen en gezinnen. Hoe de regering dit denkt te realiseren en tegelijk inzet op alle technologieën zonder taboes, inclusief kernenergie, (ensteenkool, steenkoolgas…?) is onduidelijk. De geloofwaardigheid zal bovendien sterk afhangen van de opzet van dit proces. Krijgen de stakeholders een volwaardige rol en mogen ze dit proces mee aansturen? Of kunnen ze enkel de punten en komma’s van een politiek akkoord wijzigen?
Tot slot
Om af te sluiten, geven we graag nog een paar positieve noten mee. De regering wil samen met ELIA werk maken van een stopcontact op zee om onze windparken efficiënt aan te sluiten. Ze wil de verdere ontwikkeling van energie-opslag ondersteunen en verder inzetten op het sturen van de vraag. Daarnaast wil de regering, weliswaar binnen een “budgetneutraal kader” een pioniersrol vervullen in onderzoek en ontwikkeling van windenergie op zee. Tot slot is er ook verhoogde aandacht voor een verstevigde en versnelde verbinding van onze elektriciteitsnetwerken met de buurlanden.