Het Europese klimaatplan voor 2030 stelt teleur, omdat het voorbijgaat aan de positieve ontwikkelingen inzake hernieuwbare energie. Je mag niet uitgaan van de problemen van vandaag voor het beleid in het komende decennium.
De Europese Commissie heeft gisteren een eerste versie gepubliceerd van een klimaatplan voor 2030. In vergelijking met het 20-20-20-pakket van 2008 verdwijnt de bindende doelstelling voor hernieuwbare energie voor individuele lidstaten. Evenmin ligt er een doelstelling voor energiebesparing op tafel. De Commissie wil daarmee wachten tot later dit jaar, na een evaluatie van het bestaande beleid.
Van de energie-intensieve industrie komen positieve reacties. Ze vreest de stijgende kosten van het ondersteuningsbeleid voor hernieuwbare energie. Als die kosten doorgerekend worden in de energiefactuur tasten ze de competitiviteit aan, luidt de redenering. Diezelfde industrie komt net uit een crisis en ondervindt stevige concurrentie vanuit de Verenigde Staten. Schaliegas drukt daar tijdelijk de elektriciteits- en gasprijs. Sommige industrietakken hebben het inderdaad niet gemakkelijk. Maar de problemen van vandaag nemen als uitgangspunt voor het beleid in het volgende decennium is riskant en mogelijk kortzichtig. Het gaat voorbij aan evoluties die de huidige situatie doen keren. Je koopt toch ook geen trui voor komende zomer op basis van het winterweer? Zo zullen de prijzen voor hernieuwbare energie nog dalen. Nu al komen er hier of elders in de wereld zonne- en windmolenparken bij, en dat zonder overheidssteun. Het is niet onwaarschijnlijk dat de grootste rem op de verdere ontplooiing van hernieuwbare energie de komende tien jaar niet de prijs zal zijn, maar andere barrières zoals de werking van het energienet, de procedures voor vergunningen of het lokaal draagvlak.
CO2-prijs
Door het verdwijnen van bindende nationale doelstellingen voor hernieuwbare energie zullen veel overheden minder moeite doen om die barrières te slechten. Een kostenefficiënte vermindering van de CO2-uitstoot, bijvoorbeeld door het installeren van goedkope hernieuwbare energie, blijft daardoor onbenut. Die situatie doet zich nu al voor in het domein van de energiebesparing. Veel rendabele investeringen gebeuren niet. Denk aan het klassieke voorbeeld waarbij de huiseigenaar geen baat heeft bij energierenovaties, omdat de huurder de energiefactuur betaalt.
Als die kostenefficiënte emissieverminderingen niet gebeuren zal in het huidige systeem de CO2-prijs hoger liggen dan nodig om de reductiedoelstelling te bereiken. Hij zal stijgen tot er voldoende emissiereducties gebeuren. Zo kan een grotere druk ontstaan om gemakkelijke maar duurdere emissiereducties uit te voeren, bijvoorbeeld in de industrie. Dat is een van de opvallende bevindingen van de impactstudie van de Europese Commissie. Zonder bindende en ambitieuze doelstellingen voor hernieuwbare energie en energiebesparing ligt de CO2-prijs in 2030 twee tot vier keer hoger dan wanneer die doelstellingen er wel zijn.
Bij andere cruciale variabelen - zoals de kosten van het energiesysteem, de elektriciteitsprijs of de economische groei - is het verschil tussen de beleidsscenario’s veel minder groot. Uit de gehanteerde modellen blijkt zelfs dat een ambitieus energiebesparingsbeleid de kosten van de energie drukt en de groei en werkgelegenheid stimuleert. Het Europese beleid moet vorm krijgen vanuit een rigoureuze analyse, niet vanuit de waan van de dag. Het is aan onze overheid om bindende doelstellingen voor hernieuwbare energie en energiebesparing naar voren te schuiven.