De oplossing voor het wereldvoedselvraagstuk ligt niet in de eerste plaats bij productieverhoging, maar vooral bij een stabiele productie en evenwichtige verdeling, bestaanszekerheid voor de boer, het tegengaan van verliezen in de hele keten en gedragsverandering van de consument.
Bovendien moet voedselzekerheid samengaan met het ondersteunen van biodiversiteit, adaptatie aan klimaatverandering en het behoud van grondstoffen en bodemkwaliteit. De agro-ecologische landbouw, waarvan bio-landbouw een onderdeel is, vormt een beter antwoord op deze uitdagingen dan het agro-industrieel monocultuur model. Maar dan moet er wel dringend werk gemaakt worden van degelijke ondersteuning van het onderzoek naar en ontwikkeling van agro-ecologische landbouwtechnieken.
Recent verschenen de resultaten van een onderzoek over de vergelijking tussen biologische en gangbare landbouw in het wetenschappelijke tijdschrift ‘Nature’. Helaas focust het onderzoek zich enkel op de opbrengst, om dan tot de conclusie te komen dat in de regel gangbare landbouw 34% meer opbrengst heeft. Op bodems waar jarenlang professioneel biologisch werd geteeld, is dat verschil wel nog maar 13%, volgens de studie. Koren op de molen van de aanhangers van het paradigma dat productieverhoging door biotechnologie als het enige antwoord ziet op het wereldvoedselvraagstuk? Dan toch alleen maar voor wie niet verder kijkt dan de eerstvolgende oogst.
Respect voor milieu
Globaal genomen is er immers nu al voldoende voedselproductie om een wereldbevolking van 10 miljard mensen te voeden. Het feit dat 1 miljard mensen honger lijden, vindt zijn oorsprong dan ook in andere factoren dan de wereldwijde productie op zich, namelijk in de verdeling van deze productie, armoede, politieke instabiliteit, voedselverlies en -verspilling,… . In de Westerse wereld komt gemiddeld 30 % van het voedsel in de vuilnisbak terecht. Bovendien is er een te hoge consumptie van vlees, en wordt een steeds groter areaal landbouwgewassen gebruikt voor biobrandstoffen.
Een landbouwsysteem louter en alleen beoordelen op basis van opbrengst, is bovendien erg kortzichtig. Een totale beoordeling gaat uit van het volledige systeem en houdt rekening met de ecologische en sociale dimensies. Biologische landbouw is niet alleen gericht op voedselproductie. Het heeft veel meer te bieden.
Bodemvruchtbaarheid
Bio werkt aan een betere bodemstructuur. Het genoemde onderzoek stelt dan ook vast dat biologische landbouwbodems een beter waterbergend vermogen hebben en dat ze in droge omstandigheden hogere opbrengsten opleveren.
Met klimaatwijzigingen als extreme droogte en regen op komst, is dit verre van overbodig. Meer nog, de toekomst van de landbouw is afhankelijk van de mate waarin de opbrengst robuust is onder extreme weersomstandigheden. Op dat vlak scoort agro-ecologische landbouw duidelijk beter. Zo toont langdurig onderzoek aan dat agro-ecologische landbouw vergelijkbare opbrengsten heeft als gangbare landbouw onder “normale” omstandigheden, en zelfs een betere opbrengst onder omstandigheden van droogte en milieustress. De meer diverse aard van het systeem en de lagere afhankelijkheid van externe grondstoffen in vergelijking met de monoculturen uit de gangbare landbouw zorgen voor een grotere veerkracht en lagere druk op de omgeving.
Biodiversiteit
Bio werkt zo weinig mogelijk met niet‐hernieuwbare en milieubelastende inputs. Een bioboer gebruikt geen kunstmeststoffen en chemisch‐synthetische bestrijdingsmiddelen. Dit alles maakt dat landbouw ook op langere termijn houdbaar blijft. Wie zich toch wil focussen op opbrengst, moet om een correct zicht op de feiten te krijgen, deze in relatie brengen met de kosten voor externe inputs als fosfor en energie. Deze worden steeds duurder, en de verwachting is dat deze prijzen als gevolg van schaarste globaal nog verder zullen stijgen.
Meer steun nodig
De voornaamste conclusie uit de studie in ‘Nature’ is dat de opbrengsten in agro-ecologische systemen sterker afhankelijk zijn van kennis en goed landbouwmanagement dan in de gangbare landbouw. Kennisontwikkeling‐ en verspreiding van agro-ecologische technieken is dan ook cruciaal. En daar knelt het schoentje. Er is te weinig onderzoek op het terrein op vlak van agro‐ecologische landbouwmethodes.
Het praktijkonderzoek is tot op vandaag nog steeds teveel gefocust op hoog technologische agro‐industriële landbouw.Investeringen in agro‐ecologisch en participatief onderzoek moeten significant toenemen om de langetermijnuitdagingen op het vlak van voedselzekerheid, biodiversiteit, klimaatverandering, uitputting van grondstoffen en bodemerosie gezamenlijk aan te pakken. Een conclusie die de Verenigde Naties al in 2010 maakten met het rapport van VN- rapporteur Olivier De Schutter. Een conclusie die op het Vlaams beleidsniveau nog niet is doorgedrongen, afgaande op de budgetverhoging voor onderzoek naar genetisch onderzoek bij landbouwgewassen die het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) recent mocht ontvangen, terwijl middelen voor agro-ecologisch onderzoek beperkt blijven.
Gebaseerd op artikels van Bioforum Vlaanderen en FoodFirst.org