Het milieuagentschap van de VN slaagde er vorig jaar in om dé uitdaging voor het mondiaal klimaatbeleid te vatten onder één term: ‘the gigaton gap’. We zouden in 2020 slechts 44 gigaton broeikasgassen mogen uitstoten om onder de 2 graden opwarming te blijven. Als we alle beloofde reductie samentellen stoten we in 2020 tussen 6 en 11 gigaton te veel uit. De kloof tussen wat nodig is en wat al beloofd is noemen we de gigaton gap.
In een update van haar eerste ‘gigaton gap’ rapport komt de VN met slecht en goed nieuws. De kloof valt iets groter uit dan een jaar geleden gedacht, maar ze is te dichten met haalbare maatregelen. Al tijdens de klimaatconferentie in Durban kunnen de onderhandelaars een aantal gigatonnen dichter bij hun doel raken als ze achterpoortjes in het bestaande klimaatbeleid sluiten en scheep- en luchtvaart niet langer vrijstellen van klimaatinspanningen.
Gigatonnen of miljarden tonnen CO2 equivalenten zijn de meeteenheid waarmee we de klimaatuitdaging benaderen. In 2009 stoten we wereldwijd ongeveer 50 gigaton CO2 equivalenten aan broeikasgassen uit, onder meer door het gebruik van fossiele brandstoffen. Willen we een redelijke kans hebben om de klimaatopwarming te beperken tot 2 graden dan moet de trend voor 2020 wijzigen. In dat jaar zouden we slechts 44 gigaton mogen uitstoten.
Echter, business as usual brengt ons op het einde van dit decennium bij 56 gigaton. Alle al toegezegde emissiereducties brengen die uitstoot in het beste geval terug tot 50 gigaton. Met al beloofde klimaatinspanningen stoot de wereld in 2020 nog altijd tussen de 6 en de 11 gigaton te veel uit. Dat is de ‘gigaton gap’. We zijn door dat te veel aan emissies onderweg naar meer dan 3,5 graden opwarming deze eeuw. Belangrijk: de kloof valt iets groter uit dan in het vorige UNEP rapport. Toen was ze nog berekend op 5 tot 9 gigaton.
Beleidsmakers gaven aan de VN de opdracht om na te gaan of de kloof kan gedicht worden. Het net gepubliceerde rapport antwoordt volmondig: ja! Het is technisch mogelijk om de uitstoot van broeikasgassen terug te brengen en de kosten zijn niet buitensporig. Het rapport beschrijft eerst scenario’s die een kostenefficiënte mix van maatregelen voorstellen om onder de 2 graden te blijven. In die scenario’s kost een vermeden ton C02eq tussen de 25 en 54 dollar, met een mediaan waarde van 38 dollar. Daarna onderzoekt het rapport alle betaalbare mogelijkheden in verschillende sectoren. Er is voor 2020 op een realistische manier wereldwijd 16 gigaton te reduceren of 4 gigaton meer “dan nodig”. De grootste struikelsteen blijft het politiek momentum en de wil om er echt werk van te maken.
In Durban kunnen de onderhandelaars alvast tonen hoe hard ze het menen met het klimaat. Het rapport beschrijft enkele cruciale onderhandelingspunten, die al gauw een gigaton meer of minder uitmaken in 2020. Vooreerst moeten de landen evolueren naar hun meest ambitieuze beloftes, 30% reducties voor de EU tegen 2020 bijvoorbeeld. Daarnaast moeten allerlei achterpoortjes rond telwerk van uitstootreducties en hete lucht gesloten worden. Met name achterpoortjes en overdreven flexibiliteit in het (dubbel)gebruik van emissiekredieten en -rechten uit land- en bosbouw, CDM en AAU’s. Ten slotte moeten de broeikasgasemissies van de scheep- en luchtvaart, die 5% van de totale emissies bedragen, dringend opgenomen worden in de plannen.