Synagra, die de belangen van de Vlaamse graanhandel behartigt, pleit via een artikel in Vilt voor een versoepeling van de bemestingsnormen in het komende mestactieplan (MAP5). Het is de graanhandelaars opgevallen dat het eiwitgehalte van de tarwe dit jaar uitzonderlijk laag ligt. De sector ziet dit als een gevolg van de hogere productie en de aanscherping van de bemestingsnormen die de Europese Nitraatrichtlijn ons oplegt. Maar Synagra richt haar pijlen enkel op die tweede oorzaak. Met een rekensom wil de beroepsvereniging aantonen dat de toegelaten bemesting niet voldoet aan de behoeften van wat een tarweplant vandaag nodig heeft.
Hogere opbrengsten verlagen eitwitgehalte
Het kunstmatig opdrijven van de opbrengsten is de evidentie zelve geworden binnen de intensieve landbouw. Maar de evolutie naar steeds hogere rendementen in de graanteelt is ook een oorzaak van de dalende tarwekwaliteit. De graanopbrengsten gingen de voorbije jaren in stijgende lijn. De hoeveelheid eiwitten die tarwe kan opbrengen met een evenwichtige bemesting én een gezonde bodem, blijft echter redelijk stabiel. Drijf je door een welgekozen zaadselectie de productiecapaciteit op, dan krijg dus meer kilo’s maar een lager eiwitgehalte. Enkel met kunstmest die de planten vlot opnemen kan de teler tijdens de groei dat tekort aan eiwitten terug opkrikken. De marges die Synagra nu binnen het mestactieplan bepleit, klinken ongetwijfeld als muziek in de oren van de kunstmestsector.
Zelfregulering zonder controle werkt niet
Extra bemesting zal zijn impact hebben op milieukwaliteit. Synagra maakt zich sterk dat met een bemesting op maat van de teelt en de wijsheid van de boer de milieurisico’s beheerst kunnen worden. Maar terzijde schieten ze ook het voorstel van een registratieplicht voor kunstmestverkoop af. Wie meer zelfregulering vraagt, moet ook open staan voor meer controle.
Mestbeleid moet waterkwaliteit verbeteren
Maar wat vooral frappeert in dit debat, is dat Synagra over het hoofd ziet dat het Vlaams mestbeleid er in eerste instantie is gekomen om de milieuschade veroorzaakt door de intensivering van de landbouw aan te pakken. Er is op vele gebieden al vooruitgang geboekt. Op andere plaatsen blijven de Europese normen ver buiten bereik. Het is dan ook ongepast om de logica op zijn kop te zetten en de consequenties van de keuze voor een intensieve landbouwpraktijk aan te pakken met een soepeler milieubeleid.
Meer bemesting zal nooit tot milieuwinst leiden
In theorie mag de teelttechnische rekensom van Synagra kloppen, in de praktijk brengt het voorstel ons geen meter dichter bij een duurzame landbouw. Wel integendeel, het riskeert ons hoe dan ook op te zadelen met extra schade aan het milieu, zoals bijvoorbeeld een verhoogde inzet op gewasbeschermingsmiddelen. Daarenboven, wil men bij hogere bemestingsnormen garanderen dat er geen ongewenste uitspoeling ontstaat van nitraten, dan moet men absoluut de vooropgestelde opbrengsten halen. Het wordt een ‘race to the bottom’. De praktijk wijst echter ook uit dat zelfs met extra bemesting niet elke landbouwer in staat is zulke opbrengsten te garanderen. De mest spoelt bijgevolg uit en het grondwater en de waterlopen betalen de rekening.