Vorige week bereikten de Europese instellingen een akkoord over de toekomst van het landbouwbeleid. De oorspronkelijke doelstelling was om het landbouwbeleid, nog steeds de grootste uitgavenpost van het Europese budget, te vergroenen. Maar daar kwam niets van in huis. Pogingen om inkomenssteun voor landbouwers te koppelen aan milieuverantwoorde landbouwpraktijken en maatregelen om de biodiversiteit te vrijwaren werden volledig uitgehold.
Dit was nochtans een legitieme vraag: de inzet van publieke middelen moet immers publieke diensten opleveren, en geen vernietiging van het milieu. Het zal nu aan Vlaanderen zijn om bij de implementatie van de Europese regelgeving maximaal in te zetten op het stimuleren van een duurzame landbouw met een maatschappelijke meerwaarde die de massale inzet van publieke middelen waard is.
Het huidige Europese industriële landbouwsysteem brengt heel wat kosten voor de samenleving met zich mee. De grote afhankelijkheid van pesticiden en kunstmeststoffen, het verlies aan agrobiodiversiteit door grootschalige monoculturen, de achteruitgang van de bodemvruchtbaarheid, de broeikasgasemissies van de intensieve grondloze veehouderij en de aantasting van de waterkwaliteit ten gevolge van overbemesting zijn karakteristieken van een landbouwsysteem dat de grenzen van de draagkracht van de aarde niet respecteert. De kosten om de milieu- en gezondheidsimpact aan te pakken, zijn voor rekening van de maatschappij. Bovendien ondersteunt de overheid dit landbouwsysteem door directe inkomenssteun uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.
Subsidies voor wie wetgeving niet naleeft
De hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid kon hier verandering in brengen, door de inkomenssteun te koppelen aan voorwaarden die de vergroening van de landbouw zou realiseren. Het akkoord dat vorige week op Europees niveau bereikt werd, is echter een maat voor niets: de oorspronkelijke commissie voorstellen zijn drastisch verwaterd. Landbouwers die inkomenssteun krijgen, zijn zelfs niet langer verplicht om te voldoen aan de kaderrichtlijn water en de richtlijn voor duurzaam gebruik van pesticiden. Dit betekent dat landbouwers die zich niet aan de bestaande wetgeving houden, wel nog steeds subsidies kunnen krijgen van de overheid.
Ecologisch verantwoorde landbouw is de enige leefbare landbouw
Het is nu aan de Vlaamse Regering om dit compromis te vertalen naar Vlaamse regelgeving. Het effect van deze hervorming in Vlaanderen zal hiervan afhangen. Bond Beter Leefmilieu vraagt dat de Vlaamse Regering de beleidsruimte die ze heeft maximaal benut om, samen met de landbouwsector en de milieubeweging, te werken aan een landbouwbeleid dat zowel milieu- en natuurdoelstellingen realiseert als de leefbaarheid van de sector verbetert. Een gezond en biodivers ecosysteem is dé basisvoorwaarde voor elk landbouwsysteem. Op lange termijn is een landbouw die werkt binnen de draagkracht van de aarde het enige leefbare landbouwmodel.
Lees hier de uitgebreide evaluatie van het akkoord door onze Europese koepelorganisatie EEB.