Het burgerbudget: de snelkookpan van klimaatactie in Hasselt

Neem een pak creatieve ideeën van burgers, laat stadsgenoten en een expertenpanel daar de beste uit kiezen en geef het vervolgens financiële zuurstof. Zo simpel maar geniaal is het concept van het burgerbudget. Stad Hasselt ging ermee aan de slag, begeleid door Ecolife en ondersteund door de provincie Limburg. Resultaat: een snelkookpan voor creatieve klimaatacties. En een hoop enthousiasme onder de Hasselaren.

In het najaar van 2020 lanceerde de stad Hasselt een oproep voor nieuwe klimaatprojecten in het kader van het burgerbudget. Voor de stad was het de eerste keer dat het concept uitgeprobeerd werd. “Centraal stond het idee dat het klimaatactieplan van de stad een zaak van alle Hasselaren moet zijn - en zeker niet alleen van de milieudienst”, legt Stien Stassen, deskundige Duurzaamheid van Stad Hasselt uit.

Het burgerbudget gaf de mogelijkheid om de bruisende ideeën van burgers te capteren en tegelijk een ruimer draagvlak te vinden voor klimaatactie. Dat de ideeën rechtstreeks uit de samenleving komen, maakt dat ook groepen aan boord zijn die de stad zelf moeilijker bereikt. “Zo zijn er bijvoorbeeld Hasselaren die minder wakker liggen van klimaatactie, maar die wel enorm geholpen zouden zijn met een gereedschapsbib of een groene ontmoetingsruimte of die vanuit een sterk sociaal engagement hun schouders willen zetten onder nieuwe buurtinitiatieven”, vult Joost Venken, schepen van Klimaat voor Hasselt, aan. De stad stelde ook expliciet de voorwaarde dat de ingediende projecten een sociaal aspect moesten hebben - bijvoorbeeld door mensen samen te brengen en ontmoeting te creëren, maar ook op financieel gebied: projecten moesten voor iedereen toegankelijk zijn.

Aan boord én aan het stuur

De ideeën werden in concrete voorstellen gegoten, waarvan er 5 ontvankelijk verklaard werden. Dan was het woord weer aan de Hasselaar.  1152 burgers ouder dan 16 jaar brachten online hun stem uit. Hun mening woog voor 70% door in de eindbeslissing. Een onafhankelijke, externe expertenjury gaf ook een score aan elk projectvoorstel - die woog voor de overige 30% door. Zo werden vier projecten aangeduid die elk maximaal 5.000 euro ondersteuning krijgen voor de uitvoering. De 4 nieuwe burgerprojecten richten zich op: slimmer omgaan met grondstoffen en het delen en hergebruiken van materiaal en ruimte.

Snel én gedragen

De oproep werd gelanceerd eind oktober, vandaag zijn ze begonnen aan hun uitvoering (die maximaal één jaar zal duren). Het resultaat is duidelijk: dankzij de creatieve snelkookpan van het burgerbudget zet stad Hasselt op korte termijn extra  stappen in de realisatie van haar klimaatactieplan.

“De maatschappelijke betrokkenheid die we in Hasselt zagen, zien we ook in de 4 andere steden en gemeenten waar we burgerbudgetten begeleid hebben”, vertelt Tina Baert, projectcoördinator bij Ecolife. “Met een burgerbudget haal je de burgers niet alleen aan boord, je zet hen ook  mee aan het stuur. Het is echte cocreatie, die een stuk verder gaat dan de klassieke vormen van inspraak”, legt Tina uit. “Dat is trouwens een algemene tendens bij lokale besturen: de rol van burger groeit en online tools helpen om dat op grote schaal mogelijk te maken.”

Wegwijs door Ecolife

Het was de eerste ervaring voor de Limburgse hoofdstad met het burgerbudget - en daarom was de begeleiding erg welkom. “Ecolife hielp ons bij het opstellen van een waterdicht subsidiereglement en wees ons op valkuilen uit eerdere begeleidingen in andere steden”, beschrijft Stien Stassen, deskundige Duurzaamheid van Stad Hasselt. Nadien werkten ze een communicatieplan uit, leverden ze de voorzitter van onze onafhankelijke expertenjury, hielpen ze bij het uitwerken van afspraken rond de uitvoering en momenteel staan ze ons bij met de evaluatie van het project”, zegt Stien.
“Ook nadat de projecten gestart zijn, blijft communicatie over de verwezenlijkingen cruciaal voor het draagvlak”, weet Tina. “Bovendien profiteert de stad bij een eventuele volgende oproep voor het burgerbudget van die extra bekendheid van het concept. En dat kan resulteren in méér engagement en méér goede voorstellen.”

Voor herhaling vatbaar

Het experiment is wat de stad betreft alvast geslaagd: “zéker voor herhaling vatbaar”, klinkt het bij Stien. En ook bij de burgers is het enthousiasme groot. “We stuurden een fotograaf op pad om de verschillende finalisten in beeld te brengen. Wat onmiddellijk opvalt is dat, ondanks de kou en corona op dat moment, de verbondenheid tussen mensen en de fierheid van de foto’s spat”, besluit Stien.

Meer info

Ecolife Gemeente voor de Toekomst