Hoe de pastorietuin van Kortemark een proeftuin voor de toekomst werd

Een plek waar mensen in contact komen met de natuur, met voedsel en met elkaar: zo zou je de oude pastorietuin van Kortemark kunnen omschrijven. Dankzij het engagement van een hoop vrijwilligers, de steun van de vrijetijdsdienst van de gemeente en de kennis  van Velt, groeide het project uit tot een inspirerende proeftuin voor de West-Vlaamse gemeente.
 
De oude pastorietuin in het centrum van Kortemark, was na het vertrek van de laatste pastoor wat in de vergetelheid geraakt.  Het gras werd nog wel afgereden, maar de oude boomgaard en de moestuin waren niet meer in goede staat.

“Tijdens een evenement stelde een lid van Tuinhier Kortemark (een lokale vereniging voor tuinliefhebbers) aan mij voor om met de tuin aan de slag te gaan. Ik zag er wel wat in om samen met burgers deze plek een nieuw leven te geven", zegt Eva Vanhuyse van de vrijetijdsdienst van de gemeente. “Geïnteresseerde mensen samenbrengen, engageren en een participatief traject opstarten: daar hadden we heel wat ervaring mee op de vrijetijdsdienst. Maar met de technische aspecten van zo’n moestuin en het uittekenen van een plantschema voor wisselteelt bijvoorbeeld, hadden we hulp nodig.”
 
Via de website van Gemeente voor de Toekomst ontdekte ze het begeleidingsaanbod voor samentuinen van Velt. “Precies wat we nodig hadden!”, vertelt Eva. Velt verzorgde het volledige ontwerp: een uitbreiding met blijvende planten en een kruidentuin, het eerherstel voor de moestuin en een plan voor de boomgaard, waarin unieke appel- en perenrassen te vinden zijn. De provincie West-Vlaanderen ondersteunde en betaalde 50% van de ondersteuning die Velt kon bieden.

Workshops

Voor de startvergadering met Velt nodigde Eva meteen breed uit: “je hebt veel verschillende vrijwilligers nodig voor een project als dit”, zegt ze, “mensen met groene vingers, maar even goed mensen uit de buurt die portier willen zijn, mensen die graag de catering organiseren of sfeermakers die graag een babbeltje slaan”. Velt schetste op de startvergadering wat allemaal mogelijk zou zijn met een samentuin en polste naar de interesses bij de vrijwilligers. 
 
“Op basis van hun input werd een 6-tal workshops samengesteld”, legt Carina Govaert van Velt uit. Zo kwam er een basiscursus moestuinieren voor beginners, een sessie kruiden plukken, maar ook een opleiding om de oogst goed te leren bewaren of te verwerken tot confituur. Voor de boomgaard heeft de fruitwerkgroep van Velt-Wevelgem alle rassen gedetermineerd en die rassen veilig gesteld voor de toekomst door enten te nemen. Die kennis werd ook doorgegeven aan de vrijwilligers. En intussen is de pastorietuin ook een zadenbib geworden.

Carina legt uit dat Velt niet alleen verloren gewaande kennis in petto heeft, maar ook de kunst beheerst om die kennis over te brengen op maat van een specifieke groep. Daar is almaar meer vraag naar. “Zeker sinds de coronacrisis zit gezond eten en zelf groenten telen in de lift, ook bij jongere mensen”, vertelt Carina.

Gedragen door vrijwilligers

n Kortemark komt een school uit de buurt één keer per maand meehelpen in de moestuin. “Zo leren de burgers van morgen nu al dat de natuur een bondgenoot is - en dat voedsel niet vanzelf in de supermarkt terecht komt”, zegt Carina. 

Geregeld wordt de moestuin ook onder handen genomen door mensen met een beperking. “Hier is altijd wel zinvol werk te doen”, vertelt Eva. “Bovendien is de dynamiek die het op gang brengt bijzonder: mensen met en zonder beperking, jong en oud, rijk en arm gaan samen aan de slag. Zo is de pastorietuin een ontmoetingsplek geworden waar alle verschillen wegvallen.”

Sinds januari gaat de cultuurdienst er ook aan de slag met Oaze, een project voor de ondersteuning van jonge kunstenaars, door hen atelierruimte aan te bieden in de oude pastorij, en podiumkansen te geven in de tuin. Zo geraken steeds meer verschillende doelgroepen betrokken bij de site en wordt de volledige werking nog sterker gedragen door de buurt.

“Intussen is de trekkende rol van de gemeente een ondersteunende rol geworden”, vertelt Eva. De vrijwilligers uit de buurt zitten nu aan het stuur. En zo werd een verloren plekje in het centrum van het dorp, plots een ontmoetingsplek waar mensen tegelijk bijleren over voedsel.
 
Geeft dit zin om van jouw gemeente een eetbare gemeente te maken? Lees meer over de begeleiding die Velt.

Velt Gemeente voor de Toekomst