Deze week wordt in de Nederlandse Tweede Kamer een zoveelste bespreking gehouden over de Schelde. Het hele dossier zit immers muurvast: de afgesproken natuurontwikkeling is door de Nederlandse beleidsmakers tegengehouden en als gevolg daarvan is de verdieping geschorst door de Raad van State. Vlaanderen heeft de afgelopen maand de druk fors verhoogd om het dossier te deblokkeren, maar voorlopig staan we niet veel verder dan vage Nederlandse beloften dat de zaak snel opgelost zal zijn. Maar wie gelooft de vage beloften nog, als zelfs een ondertekend verdrag geen garantie biedt op uitvoering.
Voor degenen die het dossier ten gronde kennen, is het duidelijk dat er maar één uitweg is uit dit juridisch moeras: integraal uitvoeren wat er in 2005 is afgesproken: 600 ha ontpolderen (waaronder de ondertussen beroemde Hedwige-Prosperpolder) en de verdieping.
Nederlandse overheid schendt het verdrag
De Nederlandse en Vlaamse milieuorganisaties hebben, op vraag van de Vlaamse en Nederlandse overheden, tussen 2003 en 2005 meegewerkt aan (en ingestemd met) de Ontwikkelingsschets 2010. Deze bevat maatregelen voor een duurzame toekomst voor de Schelde; inclusief afspraken rond natuurherstel en de verdieping van de Westerschelde. In de Scheldeverdragen tussen Vlaanderen en Nederland werden deze maatregelen vervolgens verankerd.
Vandaag zit het hele pakket echter geblokkeerd. De Nederlandse overheid weigert immers pertinent om de afgesproken natuurmaatregelen uit te voeren, een duidelijke schending van het verdrag. Hierdoor werd ook de hele juridische onderbouwing voor de verdieping weggeslagen – en geraakte ook die geblokkeerd. De Westerschelde is immers beschermd door de Europese natuurwetgeving, en omdat het estuarium er al slecht aan toe is, kan een verdieping alleen mits bijkomend natuurherstel.
Westerschelde: unieke natuur in Europa …
Nergens in Noordwest-Europa bestaat nog een estuarium van de omvang van de Westerschelde. Het internationaal unieke natuurgebied met slikken, schorren, geulen, platen en ondiep water is onder andere een onmisbare schakel voor honderdduizenden vogels in hun halfjaarlijkse trek tussen Afrika en Siberië, een belangrijke kraamkamer voor veel Noordzee-vissen en de woonplaats van meer en meer zeehonden.
De Schelde is er echter niet goed aan toe. Het gebrek aan ruimte voor het water, in combinatie met de vorige verdiepingen, zorgt voor een onnatuurlijk grote getijdenenergie. Belangrijke processen in het estuarium zoals erosie en sedimentatie zijn verstoord, en dat zorgt voor
belangrijke negatieve effecten op de ecologisch waardevolle habitats en soorten.
Op basis van het onderzoek bleek meer ruimte voor het watersysteem de enige effectieve en structurele oplossing voor de Schelde.
Verdere schade door verdieping valt niet uit te sluiten
De Scheldenatuur is in een ‘zeer ongunstige staat van instandhouding’. Dat betekent dat elke nieuwe ingreep, zoals de geplande (derde) verdieping, absoluut geen bijkomende natuurschade mag veroorzaken. De Nederlandse overheid heeft onvoldoende aangetoond dat er inderdaad geen natuurschade zal optreden. Erger nog; eerder dit jaar heeft de regering Balkenende besloten om het afgesproken natuurherstel van de Westerschelde niet uit te voeren, maar te vervangen door een serie kunstmatige ingrepen die de natuur meer kwaad doen dan goed.
Verdiepingsnoodwet is een dood spoor
In Vlaanderen en Nederland gaan stemmen op om de verdieping los te koppelen van de natuurmaatregelen en door te drukken via een noodwet. Dat is echter een dood spoor dat noch de verdieping, noch de natuurmaatregelen dichter zal brengen.. Een verdiepings-noodwet zou resoluut ingaan tegen de afspraken van het verdrag, tegen de uitspraak van de Raad van State en tegen de Europese natuurbeschermingswetgeving. Kortom: een stap dieper in het juridisch moeras.