De panorama-uitzending van vorig weekend over de falende Belgische elektriciteitsmarkt heeft heel wat stof doen opwaaien. Het tekort aan investeringen in nieuwe elektriciteitscentrales in ons land zorgt ervoor dat we meer en meer afhankelijk worden van geïmporteerde elektriciteit. Een elektriciteitspanne van het kaliber van de blackout die in de jaren negentig een deel van de Verenigde Staten lamlegde, lijkt volgens een aantal energie-experten lang niet meer onwaarschijnlijk.
De panorama reportage wordt door sommigen – waaronder aftredend energieminister Magnette - maar al te graag aangegrepen om te pleiten voor een verlenging van de levensduur van de kerncentrales. Als we die centrales zoals voorzien in de wet op de kernuitstap stapsgewijs sluiten, dreigen we helemaal in de problemen te komen stellen zij. Dit is echter de wereld op zijn kop. De sluiting van de kerncentrales is niet het probleem, wel de blijvende onzekerheid over de kernuitstap. Deze onzekerheid zet een rem op de noodzakelijke transitie van ons energiesysteem naar een meer duurzame en decentrale hernieuwbare energievoorziening, bestendigt de monopoliepositie van Electrabel en creëert bovendien onduidelijkheid over de noodzakelijke investeringen in het elektriciteitsnetwerk.
Ondanks herhaalde pogingen om aan de hand van –vaak gecontesteerde - studies het tegendeel aan te tonen, kan vandaag nog steeds gesteld worden dat het uitvoeren van de kernuitstap onze bevoorradingszekerheid niet in het gedrang brengt. In tegendeel, volgens een recent overzicht van geplande elektriciteitsproductie projecten, kunnen de eerste reeks kerncentrales in 2015 zonder problemen dicht. Dat een stabiel investeringsklimaat hiervoor wel een noodzakelijke voorwaarde is, werd duidelijk aangetoond in de panorama-uitzending. Zo stelde elektriciteitsproducent Essent voorlopig af te zien van de investering in een nieuwe aardgascentrale, omdat er onvoldoende duidelijkheid en transparantie is over de toekomst van onze elektriciteitsmarkt. Of, zoals Distrigas topman Erwin Van Bruysel het vorige week verwoordde in een interview in de krant de Tijd: 'de grootste factor van onzekerheid is de nucleaire politiek. In België zijn heel wat aardgascentrales aangekondigd, maar niemand durft te investeren tot er duidelijkheid is. Als de kerncentrales sluiten, zijn gascentrales het logische alternatief, want ze kunnen snel gebouwd worden.'
Al wilde energiegigant E.ON in de panorama-uitzending het tegendeel doen geloven, het zijn inderdaad efficiënte aardgascentrales die hernieuwbare energie zullen moeten ondersteunen in de transitie naar een 100% hernieuwbare energievoorziening in 2050. Voor nieuwe steenkoolcentrales, die dubbel zo veel CO2 uitstoten als aardgas, is er in ons land geen plaats. We dachten dat E.ON dat ondertussen na een hele reeks van negatieve adviezen wel zou begrepen hebben.
Het is nu aan onze politici om een eenduidig , duidelijk en krachtig antwoord te geven op de pijnpunten die worden blootgelegd in de panorama-uitzending. Niet alleen moet de nieuwe federale regering de kernuitstap bevestigen en de nucleaire monopoliewinsten belasten. Bovenal moeten zowel de federale als de gewestregeringen resoluut de kaart trekken van energiebesparing, hernieuwbare energie en investeringen in een aangepast elektriciteitsnetwerk. Enkel deze combinatie kan ons behoeden voor een elektriciteitstekort of uit pan swingende energieprijzen.