Het huidige Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) stimuleert de landbouwers niet om duurzaam te produceren. Integendeel, intensieve bedrijven die praktisch geen publieke diensten leveren, blijken de hoogste subsidiebedragen te ontvangen, terwijl extensieve, natuurvriendelijke en biologische bedrijven net veel minder rechtstreekse steun krijgen. Dat staat in een nieuw rapport van Birdlife, ‘Reality Check. Are Common Agricultural Policy subsidies paying for environmental quality?’.
De studie onderzoekt de situatie in Spanje, Duitsland en Tsjechië. Voor een gedetailleerde analyse van de hele Europese budgetbesteding is de kwaliteit van de data die door de lidstaten worden aangeleverd vaak nog (te) laag.
Een aantal trends komen toch al duidelijk naar voor. Vooral daar waar steun nog gebaseerd is op historische referenties, bestaat er een perverse, omgekeerd evenredige link tussen de hoogte van de steunbedragen en de duurzaamheid van de landbouwpraktijken. Milieuschadelijke praktijken zoals vervuiling en overconsumptie van grondwater, het ontbreken van landschapselementen, hoge nitraatuitspoeling, etc. krijgen de hoogste steunbedragen.
Het GLB-steunbeleid is dus duidelijk niet gericht op het behoud van biodiversiteit en heeft –ondanks herhaalde hervormingen van het beleid het de-vervuiler-betaalt-principe nog steeds niet geïntegreerd. Ook van het systeem van randvoorwaarden (cross compliance) is eerder al gebleken dat het niet doeltreffend is voor biodiversiteitsdoelstellingen. Er lijkt zelfs een contradictie te bestaan tussen het huidige GLB, en de doelstellingen van de vogel- en habitatrichtlijnen en de kaderrichtlijn water, omdat er geen enkele vorm van integratie is tussen de Europese beleidsdomeinen landbouw enerzijds, en biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen anderzijds.
Toch heeft het landbouwbeleid een groot potentieel voor het boeken van resultaten op vlak van biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen. Een groot deel van de Europese open ruimte is immers in gebruik voor landbouw. Bovendien zijn er grote budgetten gemoeid met het Europese landbouwbeleid. In 2009 ging het om 51,5 miljard euro. De op til staande hervorming van het GLB biedt een kans om die grote budgetten nu wel degelijk in te zetten als stimulans voor een duurzame landbouw die publieke diensten levert. De Europese milieu- en natuurorganisaties werkten eerder dit jaar al een voorstel voor dergelijke hervorming uit.