Plastics horen niet in de natuur, dat weten we wel. De huis-aan-huisophaling van het restafval en de blauwe zak, de vuilnisbakken aan de kant van de weg en de nodige veegteams die gemeentes inzetten, moeten voorkomen dat plastics schade aanrichten aan het milieu. Maar de realiteit is dat onze rivieren en ook de Noordzee bomvol plastics zitten. Wat loopt er mis?
300 diersoorten bedreigd
Wie ‘plastic vervuiling’ hoort, denkt al snel aan plastic flessen, tassen en verpakkingen die achteloos worden achterlaten in een park of langs de weg. Maar het wordt steeds duidelijker dat we vooral bezorgd moeten zijn over kleinere deeltjes plastics. Die kunnen afkomstig zijn van verpakkingen, maar net zo goed van autobanden, verf, kleding, cosmetica en zelfs grasvelden van kunststof. We hebben het dan over microplastics. En: ons leefmilieu zit er vol mee.
90% zeevogels heeft plastic in maag
De impact van plastic op het leefmilieu is groot. Australisch onderzoek stelde vast dat 90% van de zeevogels plastic in hun maag hebben, en volgens de Plastic Soup Foundation worden ongeveer 300 diersoorten met uitsterven bedreigd door plastics. Onderzoekers van ILVO ontdekten dat de plastics in het zeewater ook nog eens vol chemicaliën en specifieke bacteriën zitten, waardoor dieren blootgesteld worden aan toxische stoffen en ziektes. De Ellen MacArthur Foundation heeft dan weer becijferd dat als we niet snel handelen er tegen 2050 net zoveel plastic als vis in de zee zwemt. Het leeuwendeel van die plastics zijn microplastics.
Volgens dit artikel drijven er meer dan 5 biljoen plastic deeltjes in de zee. Deze kaart laat zien waar.
Waar is het beleid?
Massa’s plastics dus, met bijzonder schadelijke gevolgen. Maar: voor deze plasticproblematiek bestaat totaal geen beleid. Niet in Europa, niet in België en ook niet op het Vlaamse niveau. Er zijn geen Europese productnormen die aangeven dat autobanden geen plastic deeltjes mogen loslaten of dat er geen plastic bolletjes in crèmes mogen zitten. Er is geen wet die zegt dat microplastics niet geloosd mogen worden en onze rioolwaterzuiveringsinstallaties zijn daar helemaal niet op gebouwd. Volgens onderzoekers van de UGent worden slechts 44,7% van de plastics uit het water gehaald.
Het resultaat: wij dragen allemaal veel sterker bij aan de plastic vervuiling dan we denken. Wie zijn afval netjes scheidt en nooit plastic zakjes achterlaat, kan toch een grote plastic vervuiler zijn. Plastic vezels van bijvoorbeeld fleecetruien verdwijnen ongemerkt via de wasmachine in het afvalwater en belanden uiteindelijk in de rivieren en de Noordzee. Het gaat dan over duizenden plastic vezels per wasbeurt.
Het moment is nu
Op dit moment wordt gewerkt aan een nieuw afvalstoffenplan voor Vlaanderen. Dit is dan ook hét moment om deze vervuiling bij ons te stoppen. Wij roepen bevoegd minister Joke Schauvliege (CD&V) op om een aanpak uit te werken die zich niet beperkt tot zwerfvuil, maar zich ook sterk richt op de microplastics in de leefomgeving.