Vorige week bracht de Nationale Bank van België haar jaarverslag 2020 uit. Om de ecologische transitie mogelijk te maken, moet een correcte prijs geplakt worden op de uitstoot van broeikasgassen, zo stelt de Bank. De klimaattransitie sturen met een prijssignaal is economisch gezien de beste optie. Maar die moet dan wel gepaard gaan met passende herverdelingsmaatregelen. Het principe staat in het federale regeerakkoord. Al rest de vraag of ze dat ook zal waarmaken.
Een koolstofheffing werd al in 2018 voorbereid door de federale klimaatadministratie. Het federale regeerakkoord maakte vorig jaar een voorzichtige opening en de beleidsnota van minister Khattabi van Klimaat, Leefmilieu, Duurzame ontwikkeling en Green Deal legde de principes van zo’n klimaatvriendelijke fiscale hervorming in België vast.
Uit de beleidsnota: "De fiscaliteit zal worden bestudeerd om ze klimaat- en milieuvriendelijker te maken. We vertrekken vanuit het principe van de vervuiler betaalt, waarbij we het gebruik van fossiele brandstoffen zoveel mogelijk willen ontmoedigen door de invoering van een fiscaal sturend instrument. Meer concreet bekijken we hoe we dit via prijssignalen kunnen realiseren. In principe dient het hier te gaan over een budgetneutraal instrument waarbij inkomsten worden teruggegeven aan de bevolking en de bedrijven. Dit wordt ingebed in de bredere fiscale hervorming, die wordt aangestuurd door de minister van Financiën. Het nieuwe instrument moet rechtvaardig zijn en in lijn liggen met andere fiscale hervormingen, is aanvullend op ander klimaatbeleid en dient in overleg te gebeuren met de deelstaten. Het is van belang dat tegelijk flankerend beleid wordt voorzien en dat de concurrentiepositie van bedrijven en de koopkracht van gezinnen wordt gevrijwaard, in voorkomend geval zal er sociaal en territoriaal gecorrigeerd worden. Daarbij stemmen we elke mogelijke stap ook af op de Europese beslissingen, omdat het mogelijk is dat er van daaruit gelijkaardige initiatieven worden genomen."
Economische welvaart, sociale rechtvaardigheid en respect voor de ecologische grenzen zijn nauw verbonden.
De insteek van een eerlijke transitie is cruciaal voor de milieubeweging. Economische welvaart, sociale rechtvaardigheid en respect voor de ecologische grenzen zijn nauw verbonden. We mogen er niet zomaar van uitgaan dat we de schade van een beleidsmaatregel elders wel corrigeren.Daarom is het erg belangrijk dat de klimaattaxshift gepaard gaat met maatregelen om iedereen toegang te geven tot een menswaardige en duurzame manier van leven.
Iedereen verdient een waardig inkomen, toegang tot openbaar vervoer, tot deelmobiliteit en fietsinfrastructuur. Maar ook energierenovaties moeten voor iedereen haalbaar zijn, dat kan bij uitstek via de renovatie van openbare en sociale woningen, maar ook via solidaire financieringsmechanismen voor huiseigenaren uit de lagere inkomensgroepen, en via regelingen en steun gericht op huurwoningen. Tot slot moet iedereen ook toegang hebben tot gezonde, betaalbare en kwalitatieve voeding.
Integratie in belastinghervorming: kans én risico
De integratie van de klimaattaxshift in een bredere belastinghervorming biedt voordelen: zo kan de overheid tegelijk inzetten op progressieve belastingen, een versteviging van de sociale zekerheid, een meer evenwichtige verdeling van de belastingdruk tussen de verschillende inkomstenbronnen en tussen inkomens en vermogen, én kan ze inzetten op de bestrijding van belastingontduiking en -fraude.
Maar, die keuze voor een allesomvattende hervorming is ook een risico. Als de breder hervorming niet lukt, dan is er het gevaar dat de vis verdronken wordt. Dat zou de klimaatuitdaging in België alleen maar moeilijker maken. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem wacht in elk geval een uitdagende taak.
