Een eigen villa met een grote tuin en een wijds uitzicht over de velden, het blijft voor vele Vlamingen nog altijd de ultieme woondroom. Toch blijken gemeenschappelijke woonvormen zoals co-housing, kangoeroewonen of samen een huis huren meer en meer in opmars. Gemeenschappelijke woonvormen bieden dan ook veel voordelen. Zo maakt cohousing het wonen beter betaalbaar, omdat een gedeelde tuin ervoor zorgt dat je minder grond moet aankopen. Ook andere voorzieningen zoals een auto, een grasmachine of ander gereedschap kunnen gedeeld worden.
Collectieve woonvormen zijn bovendien flexibel en spelen in op de demografisch evolutie die een andere gezinssamenstelling met zich mee brengt: meer alleenstaanden, kleinere gezinnen, meer senioren en meer nieuw samengestelde gezinnen. Kinderen kunnen altijd een speelkameraadje vinden en kinderopvang valt makkelijker onderling te regelen, de zorg voor ouderen die niet meer goed te been zijn kan spontaan opgevangen worden,…
Daarnaast speelt samenhuizen ook in op de noodzaak om compacter te wonen – door meer gemeenschappelijke binnen- en buitenruimten – zodat we de overblijvende open ruimte kunnen vrijwaren. Door schaalvoordelen worden doorgedreven energiebesparing of het gebruik van milieuvriendelijke materialen bovendien beter haalbaar en betaalbaar.
Er zijn verschillende vormen van co-housing mogelijk. Zo kunnen gezinnen zich verenigen om samen een nieuwbouwproject op te trekken. In Freiburg (Duitsland) verenigen groepen van 5 à 10 gezinnen zich in een "Baugemeinschaft". Ze realiseren samen met één architect een gezamenlijk woonblok van typisch een viertal bouwlagen, geheel naar hun eigen smaak en invulling. Dit resulteert in een mooie variatie in het straatbeeld. Een voorbeeld dat ook in Vlaanderen stilaan navolging krijgt. In Gent bestaan er al twee particuliere co-housing projecten, het Gentse stadsontwikkelingsbedrijf heeft samen met de vzw Samenhuizen een nieuw project in de steigers staan en ook bouwfirma Bostoen heeft twee nieuwe plannen voor co-housing projecten in Drongen, een deelgemeente van Gent.
Een andere mogelijkheid is dat een deel van een te grote, onderbezette woning wordt verhuurd. Als de kinderen het huis uit zijn en ouders in een grote woning met te veel slaapkamers blijven wonen, kan samenhuizen een goede oplossing zijn. Nog een ander mogelijkheid is kangoeroewonen, waarbij een jong gezin samen met de ouders een woning deelt.
Gemeenschappelijk wonen is niet voor iedereen weggelegd, maar enquêtes tonen wel aan dat er een groot potentieel is in Vlaanderen. Voor diegenen die er voor willen kiezen, moet samenhuizen ook een mogelijkheid zijn. Vandaag bestaan er echter nog heel wat hindernissen in de wet- en regelgeving die gemeenschappelijke woonvormen bemoeilijken, zoals sommige stedenbouwkundige voorschriften, onaangepaste sociale tegemoetkomingen of premiestelsels, fiscale problemen,… Die belemmeringen moeten worden weggewerkt. De vzw Samenhuizen maakte een uitgebreid rapport waarin alle problemen die samenhuizers tegengekomen worden beschreven en mogelijke oplossingen worden voorgesteld. Het is nu aan de politici om die oplossingen ook in de praktijk te brengen
De Vlaamse overheid en gemeentebesturen kunnen daarnaast heel wat maatregelen nemen om innovatieve projecten van collectief/gemeenschappelijk wonen actief te bevorderen en te ondersteunen. Dat kan bijvoorbeeld door ruimte in nieuwe bouwprojecten te reserveren voor co-housing of door gemeenschappelijk wonen op te nemen in een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening. Omdat een eigen huis voor velen nog steeds de belangrijke vorm van pensioensparen is, moet de hogere overheid nieuwe vormen van co-eigenaarschap ondersteunen, zodat deze vorm van pensioensparen samen kan sporen met gemeenschappelijk wonen.
Rekening houdend met de toekomstige uitdagingen in verband met een rationeel ruimte- en energiegebruik, duurzaam samenleven, wonen en welzijn, huisvesting van senioren, herstel van het sociale weefsel, … is inzetten op gemeenschappelijk wonen als integrale maatregel sterk aan te raden. Gemeenschappelijk wonen verdient dan ook een volwaardige plaats in het Vlaamse woonbeleid.
Op zaterdag 18 mei 2013 vindt de derde editie plaats van de Open Dag Samenhuizen. Op deze dag openen tientallen bestaande woongemeenschappen hun deuren voor het grote publiek. Voor meer informatie: www.samenhuizen.be