Als de Europese centrale bank tegelijk het deflatie- en klimaatrisico wil aanpakken, dan koopt ze best groene leningen of obligaties op, betoogt Mathias Bienstman van de Bond Beter Leefmilieu.
De eurozone kampt met een deflatierisico. Bij een daling van het algemeen prijsniveau kan de consumptie stokken en zo de economie in de problemen brengen. Op de tekentafel van de Europese Centrale bank liggen ongewone oplossingen voor dit probleem. Zo denkt de centrale bank aan het rechtstreeks opkopen van bedrijfsobligaties. (DS 01/04) Zo een ingreep kan de economische activiteit en de inflatie doen toenemen, waardoor het risico op deflatie opnieuw afneemt.
De eurozone kampt nog met een ander risico. Eentje waarmee de centrale bank vooralsnog geen rekening houdt. De klimaatopwarming zal nog deze eeuw de Europese economie ernstige schade toebrengen, zoals blijkt uit het laatste IPCC rapport. De zuiderse landen in de periferie van de eurozone stevenen af op een ondraaglijke hitte die onder meer het toerisme en de landbouw bedreigt. Volgens het vijfde IPCC rapport kunnen de oogsten in Zuid-Europa in 2080 tot een kwart lager liggen. De oplossing ligt voor de hand. Er moet massaal geïnvesteerd worden in klimaatoplossingen. Die reduceren de vervuiling door broeikasgassen en zorgen voor de transitie naar een koolstofarm energiesysteem.
Wil Europa het deflatie en klimaatrisico tegelijk aanpakken dan zal de financiële wereld, en bij uitbreiding de centrale bank, haar gezichtsveld moeten verbreden. Van de risico’s voor het geldsysteem naar de bedreigingen voor het ecosysteem. Een centrale bank zou dan niet langer enkel met de inflatie of de werkgelegenheid rekening houden bij haar monetair beleid, maar ook met milieudoelstellingen. Zo zou de ECB haar financiële bazooka ook kunnen inzetten om de klimaatcrisis te bedwingen. Als de centrale bank op een ongewone manier de economie wil aanzwengelen, hanteert ze daarbij een inhoudelijk selectiecriterium voor haar opkoopprogramma van leningen of obligaties. Ze laat de schuld van fossiele ondernemingen links liggen en ondersteunt de duurzame sectoren!
De uitbouw van hernieuwbare energie, elektriciteitsnetten of infrastructuur voor duurzaam transport, vergt miljardeninvesteringen. Het gaat vaak over langlopende leningen van het soort dat de banken niet graag meer verstrekken. Als Europa die projecten van voldoende en goedkope financiering wil voorzien, lijkt het mogelijk opkoopprogramma van de ECB een gouden kans. Het kan zorgen voor een lagere rente voor duurzame projecten.
De idee dat de ECB rechtstreeks herverpakte kredieten en obligaties van groene projecten opkoopt, zal voor velen een brug te ver zijn. Toch wijzen steeds meer signalen op een fundamentele verandering in de financiële wereld: desinvesteringscampagnes uit fossiele brandstoffen winnen momentum. Niet alles wat rendeert is verantwoord. Zelfs in tegendeel: heel wat rendabele investeringen, bijvoorbeeld voor het aanboren van nieuwe olievelden, brengen de wereldeconomie onomkeerbare (klimaat)schade aan en worden door meer en meer publieke en private investeerders geweerd.