De natuur- en milieubeweging (Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace, Limburgse Milieukoepel, Natuurpunt, West-Vlaamse Milieufederatie & WWF) reageert voorzichtig positief op het Vlaamse krokusakkoord over de nieuwe stikstofaanpak en de bouwshift. Dit zijn doorbraken in dossiers die cruciaal zijn om een gezonde leefomgeving te garanderen in de toekomst. De hamvraag is: zal dit genoeg zijn?
Kansen voor natuurherstel en afbouw veestapel
Stikstof heeft een enorme impact op kwetsbare natuurgebieden. Met een budget van 1,2 miljard zet de Vlaamse regering sterk in op het herstel van aangetaste natuurgebieden. Een investering die haar nut ongetwijfeld zal bewijzen, met het oog op de klimaatopwarming en herstel van biodiversiteit..
Tegelijk wordt ook de bron aangepakt. Zo wordt het systeem van de nutriëntenemissierechten, dat bepaalt hoeveel landbouwdieren een landbouwer jaarlijks kan houden, grondig hervormd. Wie een bedrijf overneemt, kan maximaal drie kwart van het oorspronkelijke aantal dieren overnemen. Specifiek voor de varkensstapel wordt een begeleide reductie van -30% vooropgesteld. Zo gaan we op een verantwoorde manier op termijn naar een kleinere veestapel.
Wat een belangrijk pijnpunt blijft: deze stikstofaanpak blijft sterk leunen op dure technische maatregelen in de varkens- en pluimveesector, hoewel het alsmaar duidelijker wordt dat die niet de reductie opleveren die ze beloven. Zo lopen we het risico dat we enkel op papier de juiste stikstofcijfers halen, maar de echte uitstoot onderschatten. Dit is een verkokerde aanpak die bovendien onvoldoende rechtszekerheid geeft, zoals de verschillende juridische bezwaarprocedures in Nederland bewijzen.
Het welslagen van de bouwshift is doorslaggevend voor alle cruciale doelstellingen van het Vlaams beleid rond water, klimaat en natuur.
Bouwshift eindelijk in gang geduwd, financiering blijft achilleshiel
Een ander dossier dat al jaren aansleept, is de bouwshift. Vandaag wordt nog 5 hectare per dag volgebouwd. Tegen 2025 moet dat zakken naar 3 hectare, tegen 2040 mag er in Vlaanderen geen bijkomende open ruimte meer worden aangesneden.
Dat de shift eindelijk ingezet is, is goed nieuws. Achilleshiel van het plan is de financiering: Vlaanderen voorziet in het openruimtefonds slechts 100 miljoen euro per jaar tot 2030. Maar tegelijk kiest de regering ervoor om eigenaars van gronden te vergoeden aan 100% van de marktwaarde. Experts berekenden eerder al dat de kost op die manier makkelijk kan oplopen tot 31,5 miljard euro.
Nu de politieke discussie over de vergoedingen eindelijk achter ons ligt, moeten er snel operationele actieplannen volgen om kernverdichting effectief waar te maken en wonen in centra volop te ondersteunen.
De hamvraag: is dit voldoende?
Met deze beslissingen is een broodnodige koerswijziging ingezet voor stikstof en open ruimte. Voor stikstof staat of valt de gekozen aanpak bij gedegen monitoring, adequate meting en strikte handhaving. Op dit moment staan die absoluut nog niet op punt. De resultaten zouden in de praktijk dus wel eens kunnen tegenvallen. Bovendien bouwt Europa al aan nieuwe, strengere kritische depositiewaarden. Daardoor zouden deze plannen al snel achterhaald kunnen blijken.
Voor open ruimte is financiering dé achilleshiel. Maar zeker is dat er veel op het spel staat: het welslagen van de bouwshift is doorslaggevend voor alle cruciale doelstellingen van het Vlaams beleid rond water, klimaat en natuur.
