Dat circulaire ondernemen, hoe moet dat nu precies gebeuren? Twee unieke Nederlandse bedrijven laten het zien. Het eerste, Bundles, verkoopt geen wasmachines maar wasbeurten. Het andere heet Pelican House en verhuurt high-end hoofdtelefoons voor 5 euro per maand. Het zijn twee pioniers met totaal verschillende producten, maar met eenzelfde innovatief businessmodel.
Van bezit naar gebruik
Zowel Bundles als Pelican House verkopen geen producten maar diensten. Het verschil is dat de bedrijven eigenaar blijven van de producten en alle onderdelen, dus ook de knopjes op de wasmachine of de drivers en de oorschelpen van de hoofdtelefoon. In ruil voor het gebruik van de producten betaalt de consument gebruiker typisch een vast bedrag per maand. Voor auto’s is leasen al jaren de normaalste zaak van de wereld, maar voor witgoed en kleine elektronica is het een ware revolutie.
Om de circulaire economie realiteit te maken, moet er radicaal anders worden nagedacht over productie en consumptie. Binnen het traditionele verkoopmodel is het voor een bedrijf slechts van beperkt belang een degelijk en deugdelijk product af te leveren. Zolang de garantietermijn maar wordt gehaald, valt er goed geld te verdienen aan producten die er na enkele jaren al de brui aan geven. De consument kan bij aankoop niet zien of een wasmachine gefabriceerd is om 5 of 25 jaar mee te gaan.
De hoofdtelefoon van Pelican House is modulair opgebouwd, zonder lijm te gebruiken, waardoor de onderdelen eenvoudig te vervangen zijn. Het is een voorbeeld van hoe het leasemodel bedrijven zoals Bundles en Pelican House juist aanzet om producten te leveren die weinig onderhoud vergen en eenvoudig te herstellen zijn. Dat is immers zeer duur - een weeffout in de economie die overigens als rem werkt op het circulair maken ervan - dus ze willen verzekeren dat hun apparaten tegen een stootje kunnen. Sterker nog, ze zullen de gebruikers ervan moeten overtuigen dat hun producten minstens even interessant zijn als die die via traditionele verkooppunten worden verkocht. Het abonnement op de wasmachine of de koptelefoon kan immers elke maand worden opgezegd. Voor een circulaire onderneming is een tevreden klant de beste bron van inkomsten.
Drempels
Koplopers zoals Bundles en Pelican House zijn voorlopig nog net zo schaars als zwarte zwanen in Brugge. Circulair ondernemen is allesbehalve evident. De economie staat immers nog altijd in dienst van het take-make-dispose model. Arbeid is duur, grondstoffen zijn relatief weinig waard, vervuiling wordt slechts zeer beperkt belast en wanneer het aankomt op financiering (zeker sinds de crisis) hebben banken schrik van bedrijven die de sprong wagen naar een circulaire economie. ING bracht eerder dit jaar nog een lezenswaardig rapport uit over de hindernissen voor de financiering van circulaire ondernemingen.
Bundles en Pelican House rekenen vooralsnog op crowdfunding om hun beginkapitaal bijeen te krijgen. Maar het zou goed zijn als dergelijke bedrijven met een solide businessmodel in de toekomst ook kunnen rekenen op een overheid en een bankensector die het circulair ondernemen een warm hart toedragen.