Veertien activisten staan momenteel terecht omwille van een vreedzame klimaatactie. Tegelijkertijd is er een wetsvoorstel in de maak dat actievoeren aan banden kan leggen. Kritische stemmen vormen de kern van onze democratie en die stemmen fnuiken raakt ons als milieubeweging in het hart. Drie inspirerende klimaatactivisten vertelden het ons al op Connect2Change tijdens een gesprek over burgerlijke ongehoorzaamheid: zonder activisme geen hoop.
Hoe zijn jullie klimaatactivisten geworden? Het antwoord op deze vraag legde meteen een eerste boeiende parallel bloot tussen de deelnemers: (jonge) vrouwen inspireren! Zo kwam Ruth-Marie Henckes (Greenpeace) haar ‘aha-moment’ tijdens het lezen van Naomi Kleins boek ‘On fire’. Dankzij dit vurig pleidooi voor een groene politiek ontdekte ze dat je vanuit andere thema’s zoals biodiversiteit en natuur ook kan opkomen voor mensenrechten.
Inge Bekaert (Extinction Rebellion) vond de activiste in zichzelf terug dankzij Greta Thunberg, die op haar eentje de ogen opende van jong én oud. “De klimaatjongeren hebben me wakker geschud.” Bij David Steeman (Just Stop Oil) was het Anuna De Wever die hem triggerde om zijn werk als zelfstandige in de bierwereld achter zich te laten en zich aan een schilderij vast te plakken.
Moreel kompas wijst de weg
Terwijl de ene burger radicalere acties zoals die van David onverantwoord vindt, vindt de andere het broodnodig om bepaalde zaken onder de aandacht te brengen. De verscheidenheid aan meningen hierover is niet zo verrassend. Het feit dat veertien activisten terecht staan omwille van een vreedzame actie, vinden Ruth-Marie, Inge en David een regelrechte aanval op onze democratie. Meer nog: het is het gevolg van een gebrek aan democratie.
Daarom volgt David steevast zijn moreel kompas. “Ongehoorzaam zijn ten aanzien van de maatschappij is dat niet per se ten aanzien van de planeet”, zegt hij. “Vroeger was joden verbergen ongehoorzaam. Maar vaak blijken zaken die op het moment zelf als ongehoorzaam worden beschouwd, achteraf wel de goede keuze. Geweld en schade berokkenen is voor mij de grens.”
Radicale actie is nodig
Steeds meer mensen zijn zich bewust van de klimaatverandering, maar slechts een minderheid eist verandering. Hoe komt dat? Volgens de drie activisten zijn de redenen divers. De situatie in België is nog niet acuut genoeg. Het systeem en de ratrace waarin we leven geeft ons geen ademruimte om in verzet te gaan. En de overheid en de media houden cruciale informatie achter.
“De politiek en de media moeten draagvlak creëren waarbinnen mensen wel durven acteren. Vandaag is dat spijtig genoeg niet het geval”, zegt David. Ruth-Marie benadrukt het belang van samenwerking, ook met radicalere organisaties. “We hebben verschillende soorten activisten en organisaties nodig. Een radicale flank met radicale actievormen is nodig zodat anderen er gematigder uitkomen.”
Eerst harten veroveren
“Minder wetenschap en meer gevoel. Daar moeten we naartoe”, zegt Ruth-Marie. “We moeten eerst harten veroveren, en dan pas hoofden.” Met onze actie 'Code Rood' proberen we dat te doen. We roepen op een leuke, spannende én vastberaden manier fossiele vervuilers een halt toe.
Inge beaamt. “Met onze picknick tegen fossiele subsidies op de ring van Gent, kregen we een divers publiek op de been. Zo deden bijvoorbeeld ook jonge gezinnen mee. De actie was gezellig, verbindend én tegelijk een kans om al die fossiele subsidies aan de kaak te stellen."
Activisme heeft iets therapeutisch
“Sinds de overstromingen vorig jaar zitten we in België ook al met klimaatvluchtelingen. Wat moet er nog gebeuren voor we iets doen?”, vraagt Inge zich af. “Voor mij is actie voeren net zoals therapie: als ik het niet doe, dan word ik depressief”, zegt ze.
Ruth-Marie en David knikken. “Samen actie voeren rond een gemeenschappelijk doel geeft niet alleen energie, maar ook hoop. Je staat niet meer alleen met je gedachten, maar voelt je sterk verbonden met anderen”, aldus Ruth-Marie.
Zoek je eigen actievorm
Wat mensen als leuke of succesvolle actievormen beschouwen, verschilt sterk, bleek uit de reacties in de zaal. Terwijl de ene graag opgaat in de massa, geeft de andere voorkeur aan een kleine en concrete actie. En wat voor de ene als radicaal geldt, is voor de andere net dé manier om mensen wakker te schudden en de enige kans op verandering.
In feite is het dus simpel: zoek de methode die het beste bij je past en waar je vol overtuiging je engagement in kwijt kan. Want de verschillende vormen en strategieën zijn waardevol en complementair. De radicalere stemmen creëren nieuwe en nodige ruimte voor dialoog en successen in het midden van het debat.
