Aflevering 3: Geef voorrang aan duurzame verplaatsingen

00:01 Chloé

Welkom bij de kreet van de planeet, een podcast van Bond Beter Leefmilieu over de toekomst van onze planeet in al die erop leeft.

In deze aflevering met Naomi Cambien en Sam Apers hebben we het over oplossingen voor onze mobiliteit en Transport. Veel luisterplezier.

00:19 Chloé

Welkom Naomi van Bond Beter Leefmilieu en Sam van Beweging.net. Voor we erin vliegen misschien heel kort, wat doen jullie bij Bond Beter Leefmilieu en Beweging.net?

00:29 Naomi

Ik werk op mobiliteit bij Bond Beter Leefmilieu en dat betekent dat ik zowel beleidswerk doe als projecten. Ik focus op personenmobiliteit. Een van de projecten die ik samen met andere organisaties heb gedaan is 30 dagen minder wagen, dat was in juni, afgelopen juni, waarbij dat we met meer dan 6000 deelnemers geprobeerd hebben om zo min mogelijk de wagen te gebruiken een maand lang.

Een ander project dat ik doe is coalitie duurzame zakenreizen, waarbij dat we bedrijven samenbrengen en ondersteunen om hun zakenreizen te verduurzamen. Dus te kijken waar het digitaal kan of waar het met de trein kan. En qua beleidswerk werk ik onder andere in biobrandstoffen.

01:15 Chloé

Oké, interessant. Sam en jij?

01:17 Sam

Ik werk voor Beweging.net. Dat is een netwerk van verschillende sociale organisaties. Ik denk dat ACV en CM daarvan de bekendste zijn, Maar we hebben ook nog een aantal socioculturele organisaties. We werken eigenlijk rond 3 principes, sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en ook democratie. En ik specifiek werk voor beweging.net binnen het team onderzoek en ontwikkeling. En probeer daar alles een beetje op te volgen wat met klimaat en mobiliteit te maken heeft dus dat wil zeggen beleidsgericht werk, maar ook vormingen en hier en daar ook ondersteunend bij projecten.

En wat mobiliteit betreft. Ja, ligt onze focus het meest op de rol van openbaar vervoer en ook recenter steeds meer op deelmobiliteit. Dus dat zijn een beetje de zaken die wij daarin opvolgen of belangrijk vinden. Maar er zijn nog andere die we ook belangrijk vinden uiteraard.

02:09 Chloé

Uiteraard! Maar vandaag gaan we het hebben over die mobiliteit en over de sociale aspecten, ook van mobiliteit. Jullie lijken mij daarvoor de geknipte personen om aan tafel te hebben na jullie introductie. Kunnen jullie eens kort voor mij en voor de luisteraars schetsen? Wat is de situatie op dit moment hier in Vlaanderen?

02:29 Naomi

Zal ik beginnen? Ja, de situatie op dit moment, we zien dat er,  en dat is eigenlijk al tientallen jaren zo dat er nog altijd grootste deel van de ritten afgelegd worden met personenwagens, privé wagens waarvan ook ongeveer 1/5 bedrijfswagen zijn. Wat leidt tot enorm veel file en ook een heel inefficiënte manier van ruimtegebruik, zowel in de steden, maar ook naar ja, meer algemeen auto infrastructuur toe.

Dus heel veel mensen zitten heel vaak, ook alleen in de wagen, wat leidt tot veel frustraties zowel bij de persoon in de wagen, omdat ze de file staan. Ook bij mensen die zich op een andere manier verplaatsen, zoals bij fietsers die eigenlijk onvoldoende ruimte krijgen op de weg, hetzelfde met voetgangers. Ook bij openbaar vervoer gebruikers, want de bus en de tram staan vaak mee in de file. Wat natuurlijk niet de bedoeling kan zijn.

De uitstoot van mobiliteit en Transport is 1/5e van de totale Belgische uitstoot en die uitstoot stagneert. Dus het is enorm toegenomen nog sinds de 1990, dus de afgelopen 30 jaar. Ten opzichte van 2005 krijgen we die uitstoot nauwelijks naar beneden, dus daar is daar een enorme versnelling nodig.

03:46 Sam

Dat is een beetje de vaststelling die wij ook doen natuurlijk vanuit beweging.net. Voor ons is ook het sociale aspect aan mobiliteit belangrijk. En daar zien we ook nog, helaas tot op vandaag dat een deel van de Vlamingen in vervoersarmoede leeft. Dus dat wil zeggen dat zij omwille van beperkte financiële middelen, of omdat ze een beperkte mobiliteit hebben omwille van fysieke redenen of omwille van de plaats waar ze wonen of het feit dat ze bijvoorbeeld digitaal niet zo sterk zijn. Dat ze eigenlijk niet alle mogelijkheden kunnen benutten die zouden willen benutten om volledig aan het maatschappelijk leven deel te nemen. Dan hebben we het over naar het werk gaan. School eventueel, andere vrijetijdsbesteding en diensten. Dus voor ons is dat ook wel wat mobiliteit betreft een belangrijk aandachtspunt, zeker ook in Vlaanderen.

En waarin we eigenlijk perfect de match inzien met de klimaatuitdaging. We zijn ervan overtuigd dat dat sociale en dat klimaat, dat dat eigenlijk aan elkaar gekoppeld is. Als we zorgen dat die mensen mee zijn gaan we ook de doelstellingen op vlak van de strijd tegen het klimaat ook sneller kunnen halen.

En daarnaast denk ik ook. Vlaanderen is een beetje een specifieke regio, denk ik. We zijn eigenlijk vrij klein qua oppervlakte, maar dat lukt toch niet zo goed om ons openbaar vervoer, bijvoorbeeld efficiënt te organiseren. En heeft een beetje te maken, denk ik met hoe ons ruimtelijk beleid er een beetje voor gezorgd heeft dat we versnipperde ruimtelijke ordening hebben. Dus dat zorgt voor een extra uitdaging denk ik naar de toekomst toe om manieren te vinden om ja, onze mobiliteit in Vlaanderen ook op een andere manier te gaan organiseren. En daar zijn wel wat ideeën over, ook vanuit de Vlaamse regering, maar ik denk dat we het daar nog over zullen hebben misschien.

05:27 Chloé

Absoluut, jullie hebben al heel veel interessante dingen aangehaald of interessante punten aangehaald. Sam jij haalde vervoersarmoede ook als problematiek aan. Hoe groot moeten we die problematiek zien op dit moment in Vlaanderen? Hoeveel gezinnen kampen daarmee?

05:41 Sam

Wel, ik denk ongeveer ⅕ van de Vlamingen daarmee geconfronteerd wordt op een of andere manier. Dus dat is wel een significant probleem en het is een beetje misverstand soms dat dat enkel gaat over mensen die ja volledig aan de onderkant van onze samenleving zitten bij wijze van spreken die die werkloos zijn, een lage uitkering krijgen. Er zijn ook mensen die werken, maar in een lage inkomensklasse zitten of een modaal inkomen. Zeker in de context van vandaag met de stijgende prijzen die ook ervaren dat zij, ja niet over alle mobiliteitsopties kunnen beschikken waarover ze zouden willen beschikking. En dan hebben we het over mensen die jobs doen die niet zo sterk betaald zijn, niet zo goed betaald zijn.

Dus voor ons is dat toch wel een grote bekommernis. En ja, denken we na over, wat kunnen we doen om ook die mensen eigenlijk te laten participeren op vlak van mobiliteit?

06:36 Naomi

Misschien daarop aanvullend. Een deel van die mensen zijn dan aangewezen tot openbaar vervoer en kiezen eigenlijk voor het openbaar vervoer puur uit noodzaak omdat ze geen ander alternatief hebben. En het is dat ook dat een enorm probleem is dat moet aangepakt worden. Als je kijkt naar Kopenhagen bijvoorbeeld. Daar neemt iedereen onafhankelijk van de inkomensklasse het openbaar vervoer omdat het gewoon kwalitatief is, makkelijk ontzorgend.

06:56 Chloé

En hoe kunnen we dat aanpakken? Want het openbaar vervoer is natuurlijk niet zo, lijkt mij geen simpel probleem  om dat plots kwalitatiever en die dienstverlening te gaan verbeteren. Hoe zien jullie daar mogelijkheden om dat te optimaliseren?

07:13 Naomi

Ja de vaststelling nu is dat laatste 10 jaar ongeveer 30% bespaard is op de lijn. Dus het gaat niet enkel over middelen, Maar dat is wel een groot probleem dat er eigenlijk enkel gefocust wordt op hoeveel het openbaar vervoer mag kosten en niet op hoeveel het de maatschappij kan bijdragen qua ruimtegebruik gezondheid ook luchtkwaliteit CO2 uitstoot.

Dus dat is een super belangrijk dat er echt een mindshift is, een mentale verandering in hoe dat er naar het openbaar vervoer gekeken wordt. Dat er veel meer prioriteit krijgt.

Maar ik denk ook aan andere zaken, zoals veel beter communiceren en zorgen dat openbaar vervoer niet mee in de file staat dus veel betere doorstroming, eigen trambedding en eigen busbanen. Want afstand en tijd is een van de belangrijkste drempels om duurzame mobiliteit te kiezen. Dus daar op die drempels moet ook echt gewerkt worden en dat kan door ervoor te zorgen dat het openbaar vervoer altijd voorrang krijgt, dus dat ze op bepaalde momenten sneller zijn dan de wagen.

08:22 Chloé

Sam je knikt hevig mee.

08:24 Sam

Ja, ik kan Naomi zeker daarin volgen. ik denk inderdaad dat het beleid ook in België, Vlaanderen ook qua mobiliteit lang is afgestemd geweest op de auto.

mensen zijn ook zo gewoon gemaakt. De auto was, ja zeker sinds de jaren 60 denk ik, het vervoermiddel bij uitstek voor de Vlaming. Ja, om begrijpelijke redenen, het geeft je een soort van vrijheid maar tegelijk toch ook weer niet als je in file staan bijvoorbeeld. Maar goed, we moeten eigenlijk die trend wel proberen keren zowel qua beleid, maar ook qua mindset, denk ik bij mensen zelf en je merkt dat dat wel meer en meer aan het gebeuren is.

08:57 Sam

Het stop principe, dus eerst de focus op mensen die stappen, dan trappen, dus fietsen, openbaar vervoer en dan pas op de laatste plaats echt naar gepersonaliseerd vervoer kijken.

09:08 Sam

Dat is toch wel een algemeen aanvaard principe in veel beleidsmiddens dat we daar naartoe moeten in wat we wat we als beleidsmaatregelen nemen en wat we doen.

09:17 Sam

Maar je merkt dat dat in de praktijk nog niet altijd zo blijkt. Als je kijkt naar zeer concrete maatregelen die genomen worden.

09:23 Sam

Nochtans, het lijkt simpel, ik was gisterenavond aan de keukentafel aan het vertellen dat ik vandaag die podcast had. En mijn zoon, ik was het aan het uitleggen waar het over ging, en die zei, ja, papa, dat is waar, ik heb daar zo een soort van letterwoord, een keer geleerd in de klas. En ik zei, Stop principe. Ja stop en hij kon perfect uitleggen wat dat was.

09:40 Sam

Dat is het principe. Als een achtjarige, want zo is zou oud is mijn zoon. En als die dat principe al vat denk ik van ja, dan moeten we toch maken dat we dat nu ook op een of andere manier gerealiseerd krijgen.

09:52 Naomi

Ja het gaat exact over die keuze of over die prioriteit dat we in praktijk niet zien, hè? Als er, en dat is meestal zo in Vlaanderen, een gebrek is aan ruimte, dat de straten te smal zijn en dat de fietser dan toch in de berm geplakt wordt. En dat er eigenlijk eerst gekeken moet worden naar wandelaars en fietsers hoeveel plaats zij nodig hebben om zich veilig te verplaatsen. En dan moet er pas, allé dan openbaar vervoer, dan autodelen of deelsystemen en dan pas uiteindelijk van oké, hoeveel plaats blijft nu nog over voor parkeerplaatsen, voor auto’s en autostroken.

10:26 Chloé

Dus stappen en trappen staan op plaats één en twee. Hoe zien jullie daar verbeteringen of hoe kan het makkelijker worden voor wandelaars en fietsers?

10:33 Naomi

Er zijn onlangs, een paar maand gereden nieuwe richtlijnen gepubliceerd voor fietspaden, dus heel technisch uitgelegd.

10:42 Naomi

Wat dat de juiste lengte is voor fietspaden, ook omdat we veel meer diversiteit zien aan fietsers en  fietsen tegenwoordig. Dus die richtlijnen omzetten naar de praktijk is superbelangrijk, maar ook een keuze durven maken, hè.

10:53 Naomi

Dus zoals Sam zegt: echt dat stop principe toepassen.

10:56 Naomi

En niet enkel zeggen van. We maken meer budget vrij voor de fietser, maar ondertussen ook blijven investeren in extra rijstroken

11:05 Naomi

Want dan bots je gewoon. We hebben gewoon maar te beperkte ruimte.

11:10 Naomi

Wat ook een heel Belangrijke is voor fietsers en wandelaars is dat er zo weinig mogelijk conflicten zijn. Dus dat ze echt afgescheiden stroken hebben die zo weinig mogelijk kruisen met auto’s.

11:23 Naomi

En als ze kruisen dat ze steeds voorrang krijgen. Dus bijvoorbeeld via slimme verkeerslichten die weten van, oké, er komt een wandelaar aan, het springt al op groen. Zo van die eenvoudige zaken maakt allemaal samen het wel gewoon veel evidenter en dat is waar we naartoe moeten.

11:38 Chloé

En dat zal niet alleen het klimaat ten goede komen, maar ook het aantal verkeersongevallen neem ik aan?

11:43 Naomi

Ja ja, zeker als je ervoor zorgt dat fietsers en auto’s gescheiden zijn. Ja, dat is een super belangrijke ja.

11:51 Sam

En wat stappen betreft denk ik dat er ook nog wel wat werk aan de winkel is. Ook in steden en gemeenten om ook bijvoorbeeld onze voetpaden en zo ook toegankelijk te maken voor iedereen.

12:01 Sam

Want vandaag zien we nog te vaak dat daar toch letterlijk drempels zijn voorzien voor mensen die bijvoorbeeld ook een iets beperkte mobiliteit hebben. mensen in een rolstoel, mensen die al wat ouder zijn. Wat minder goed ter been zijn en eigenlijk is dat ook wat een denkwijzen die ook zou moeten veranderen.

12:17 Sam

Want Als je iets toegankelijker maakt voor iemand die van leeftijd of andere redenen minder mobiel is, ja, dan is dat sowieso ook voor iedereen toegankelijk, dus dat is een beetje een symptoom van dat we misschien op verschillende vlakken het beleid wat teveel afstemmen op de, Ja de mobiele mensen in onze samenleving. Maar dat er iets te weinig aandacht is voor die andere groepen, die vaak ook iets minder mondig zijn.

12:43 Sam

Dus dat zien we toch ook wel een beetje als onze taak, dan denk ik om dat signaal toch ook te geven. En ook daar is denk ik wel, zijn nog wat verbeteringen mogelijk.

12:52 Chloé

We hebben het daarnet, had jij het al kort aangehaald, de bedrijfswagens die vormen ook een probleem. Op welke manier vormen zij vandaag een probleem en hoe kunnen we daarmee omgaan?

13:01 Naomi

Ja eigenlijk twee hoofdproblemen, zou ik zeggen. Een is dat ze een grote drempel vormen voor duurzame mobiliteit. Mijn broer bijvoorbeeld heeft een bedrijfswagen, die zit super graag in de trein, maar hij gaat geen duur treinticket naar de zee kopen als hij gewoon gratis met de bedrijfswagen even goed naar de zee kan gaan. Dus die mensen worden echt in hun auto geduwd. We zien dat mensen met een bedrijfswagen, ongeveer dubbel zoveel kilometers afleggen als mensen met een gewone wagen.

13:32 Naomi

Dat die bedrijfswagens ook vaak groter, zijn dus onveiliger en minder efficiënt. Dus qua duurzame mobiliteit is het probleem.

13:43 Naomi

Langs de andere kant natuurlijk ook gewoon. Het is een onrechtvaardig systeem. Het zijn de rijkere, allé de hogere inkomens dat veel vaker een bedrijfswagen toegewezen krijgen.

13:53 Naomi

Zeker nu met de crisis is het super schrijnend dat zij maar rond kunnen blijven rijden en, allé het is ze gegund, maar het is gewoon zo'n gigantisch verschil met mensen die nu aan de pomp staan en misschien maar een halve tank kunnen vullen omdat het gewoon veel te veel kost. Vandaar dat we vragen van voer een mobiliteitsbudget in voor iedereen, voor elke werknemer dat veel flexibeler is dat je kan invullen, ofwel met een emissievrije wagen ofwel, en we zien daar werknemers daar ook super tevreden van kunnen zijn van gewoon dat je een heel pakket krijgt van mobiliteitsoplossingen. Dat kan zijn elektrische fiets, het openbaar vervoer nemen, eens een taxi wanneer het nodig is.

14:36 Naomi

Dat is echt een flexibel pakket. Of het mobiliteitsbudget is ook sturend richting ruimtelijke ordening, waarbij dat waar dat daar straks over hadden.

14:45 Naomi

Dus dat stimuleert mensen om binnen 10 km van hun werk te gaan wonen en dan kunnen ze zelfs hun huur of hun interest onder het mobiliteitsbudget steken.

14:54 Sam

Ja wij geloven ook heel sterk dat dat mobiliteitsbudget waar Naomi naar verwijst veel meer moet gestimuleerd worden en veel meer verplicht moet worden aan bedrijven om dat aan te bieden aan werknemers. Want nu is het nog een heel vrijblijvend systeem.

15:07 Sam

Wat ervoor gezorgd heeft dat er nog amper maar van gebruik is gemaakt. ik denk dat in 2021 waren maar 1000 unieke werknemers die daarvoor kozen in plaats van gewone bedrijfswagen met tankkaart. En wat die bedrijfswagens betreft. Ja, je hebt daar dan binnen ook nog de salariswagens hè? Dus de mensen die gewoon elke ochtend naar hun werk rijden en daar gaan werken en dan met diezelfde wagen van het bedrijf dan terug naar huis rijden.

15:31 Sam

Ja zolang dat je dat systeem natuurlijk blijft stimuleren, gaan mensen dat blijven doen en dan is inderdaad het mobiliteitsbudget een alternatief dat veel meer moet gestimuleerd worden.

15:40 Naomi

Ja, we duwen op dit moment zelfs bedrijven richting het aanbieden van een bedrijfswagen. Omdat loon op dit moment iets minder betekent dan het bezit van een wagen.

15:50 Naomi

Dus zelfs bedrijven die het ook geen goed systeem vinden, gaan ook om mensen aan te trekken, er is een krappe arbeidsmarkt, gaan toch zeggen van oké, we gaan een bedrijfswagen aanbieden.

16:01 Naomi

Het aantal stijgt jaar na jaar, hè? Dus er zijn steeds meer bedrijfswagens op onze wegen.

16:07 Chloé

Het is te aantrekkelijk voor de werkgever om het aan te bieden ook op dit moment. En ik denk misschien ook, is dat ook dan een beetje een probleem langs de vraagkant langs de sollicitante kant of de arbeiders kant dat die verwachting daar ook is?

16:23 Chloé

Van ik ga voor een job met wagen en ik wil niet, ik ga niet voor iets anders gaan. Dat er ook bewustwording langs de andere kant nodig is.

16:33 Naomi

Ja, het probleem kan misschien ook zijn dat mensen vaker van job willen veranderen en dat een bedrijfswagen of een salariswagen dan het mogelijk maakt om verder van de job te wonen want je kan toch makkelijk met de auto naar je job gaan?

16:42 Naomi

Dus ja, aan die kant kan is er ook nog werk. Maar ik denk dat vooral aan de kant van het systeem is dat er een verandering nodig is en dat er zeker ook veel jonge werknemers liever een flexibel systeem willen. Maar dat dan wel evenveel waard is en even aantrekkelijk is.

17:03 Chloé

Je haalde ook aan Naomi dat jouw broer dan toch kiest voor de wagen in plaats van een duur treinticket naar de zee.

17:09 Chloé

Het kan inderdaad heel duur zijn om binnen België zelfs te reizen met openbaar vervoer. Hoe kunnen we openbaar vervoer nog aantrekkelijker maken?

17:21 Chloé

Enerzijds prijs neem ik aan, maar hoe kan, wat zijn de verschillende factoren waar we aan moeten sleutelen.

17:27 Naomi

Ja een heel belangrijk en wat de mobiliteitsorganisaties al lang vragen, is een geïntegreerd ticket voor heel België.

17:33 Naomi

Dus als je van Aalst naar Molenbeek gaat met de bus, dan de trein, dan de tram of de metro dat je gewoon in een vlotte beweging en liefst ook met goed afgestemde aansluitingen gemakkelijk er geraakt. En dat je niet voor die 3 verschillende stappen elke keer opnieuw een ticket moet kopen. Dus dat is naar comfort toe. inderdaad, de prijzen treinabonnement kost meer dan € 3.000 denk ik voor een jaar. Dus dat is voor veel mensen heel duur.

18:04 Naomi

En zeker voor gezinnen, maar ik denk dat Sam daar eigenlijk meer over weet. Maar bijvoorbeeld gezinnen met kinderen die de auto gaan nemen omdat ze, als ze voor twee ouders en dan nog twee kinderen boven de 12 jaar, een treinticket moeten kopen, dat ze gewoon veel duurder uitkomen.

18:19 Naomi

En eigenlijk zou een duurzame optie, als je die als overheid wilt stimuleren, moet die elke keer goedkoper en aantrekkelijker zijn dan de optie waar dat je eigenlijk superveel hinder van ondervindt.

18:36 Chloé

We hebben al over heel veel verschillende maatregelen en oplossingen gesproken. Je sprak ook over Kopenhagen, een hele mooie stad om naar te kijken. ik las ook in het memorandum dat er veel naar Nederland gekeken wordt.

18:43 Chloé

Een maatregel die daar is genomen, bijvoorbeeld, is de verlaging van de maximale snelheid op snelwegen. Hoe kan die ons helpen?

18:52 Naomi

ik vind dat een heel interessante maatregel omdat hij bijna niks kost. De meeste klimaatmaatregelen, ja, vragen investeringen of daar gaat altijd en kost mee gepaard.

19:03 Naomi

Daar gaan wat snelheidsborden moeten gedrukt worden en geplaatst worden. En dat is eigenlijk de enige kost van die maatregel.

19:09 Naomi

En het heeft enorm veel voordelen. Als we kijken naar luchtkwaliteit, naar doorstroming ook, er zullen minder files zijn, geluidsoverlast en CO2 uitstoot en uitgaven ook. Dus, allé, er is een reductie van 15 à 20% van uw brandstofverbruik. Dus zeker op dit moment is het ook een nuttige maatregel. in Nederland is het ingevoerd voor stikstof. Maar nu zou je het ook kunnen invoeren gewoon om onze afhankelijkheid van Rusland te verkleinen.

19:36 Chloé

Om eventjes advocaat van de duivel te spelen, hè? Je zegt van het bespaart je geld, want je bespaart de brandstof. Maar wat voor de mensen die zeggen time is money?

19:48 Naomi

Ja, in een klein land als België maakt het echt geen verschil. Het is een paar minuten dat je er langer over doet,. Dus ik snap het gevoel. ik denk dat ik, allé ja, je bent gewoon om 120 km per uur te rijden. Dat ik ook het zowat traag zou vinden in het begin.

20:04 Naomi

Maar rationeel gezien, zeker omdat de doorstroming verbetert, auto’s kunnen dichterbij elkaar rijden. Ja, is het geen goed argument. Een ander argument dat we vaak horen is van iedereen kan toch zelf kiezen hoe snel dat hij rijdt?

20:17 Naomi

Als hij minder wil verbruiken, dan kan je toch zelf 100 km per uur rijden. Maar dat creëert gevaarlijke situaties, dus volgens ons is het wel belangrijk dat die maatregel gewoon verplicht wordt.

20:28 Sam

ik wil daar eigenlijk ook nog iets aan toevoegen. Het is ook een goede maatregel op vlak van gezondheid, want we hebben een paar jaar geleden met bewegen punt net een campagne gedaan "eirbezen” waar we aan de hand van aardbeienplantjes gaan detecteren hoe het zit met het fijn stof. In Oost-Vlaanderen was dat toen. Dus dat is, ja, heel leuk om te doen.

20:47 Sam

Dus die aardbeienplantjes die stonden daar een paar weken een maand zelfs. En dan hebben we die laten analyseren door een prof van de Universiteit van Antwerpen en we hebben dan gezien als we dat op een kaart uitzetten. Langs autostrades zie je de concentraties fijnstof dat die veel hoger zijn. Dus door de auto's.

21:05 Sam

Ja komen daar dan rubber deeltjes en andere metaaldeeltjes in de lucht en dat heeft ook een impact op je gezondheid.

21:10 Sam

Want als je dat inademt, zeker de fijnste fijnstofdeeltjes, die dringen redelijk diep in uw longen, in uw bloedvaten binnen. Dat kan zorgen voor longaandoeningen, zelfs ja, kanker.

21:21 Sam

En als je bijvoorbeeld een maatregel neemt waarbij je de snelheid verlaagt, zal dat ook de luchtkwaliteit en dus ook je gezondheid ten goede komen. Dus ja, goed voorstel, goede maatregel.

21:32 Naomi

Op die manier gaat die maatregel zelfs geld opleveren, hè?

21:35 Sam

Ja ik wou ook nog iets zeggen over het issue van het kost veel geld, goed klimaatbeleid. En eigenlijk is dat niet volledig correct

21:41 Sam

Want je brengt niet de kosten in rekening die je zou hebben als je niks onderneemt. ik denk, we hebben gezien vorige zomer de overstromingen, waarvan toch iedereen toch van overtuigd, is dat dat toch wel een gevolg is van klimaatverandering?

21:56 Sam

Dat is een gigantische kost om die wederopbouw te doen. Als we niet voldoende gaan ondernemen om mensen uit de auto te krijgen, de files gaan even lang blijven. Ook daar zijn kosten mee verbonden. De wegen, de economische kosten, de stilstand van al die auto’s heeft ook een bepaalde economische kost.

22:11 Sam

Dus ik vind het soms wel wat jammer dat er vaak wordt gezegd van: ja klimaatbeleid, dat kost allemaal veel geld en niet iedereen kan dat betalen. Als je het gaat doorrekenen naar de mensen zelf dan uiteraard. Maar goed, eigenlijk is dat niet volledig correct, dus we moeten dat misschien soms ook iets meer durven zeggen, denk ik.

22:32 Chloé

Ja, we moeten naar het totaalplaatje kijken en niet enkel ons blindstaren op wat er voor onze neus ligt.

22:37 Chloé

We hebben het nu al veel gehad over personenverkeer, maar er is natuurlijk ook nog vrachtverkeer. Hoe zit het daarmee en wat is de impact daarvan op ons klimaat en mobiliteit?

22:48 Naomi

Dat is groot en die is sterk aan het toenemen. De vraag naar vrachtkilometers is veel sterker aan het stijgen dan naar personenkilometers. En waar dat we naartoe moeten, is dat je, ja enerzijds zullen vrachtwagens zero emissie moeten worden. Dat zal voornamelijk elektrisch zijn.

23:07 Naomi

Maar waar we ook naar toe moeten is dat je consolidatiehubs creëert aan randen van steden, zodat die vrachtwagens onze stad niet meer binnenrijden. Dus dat je daar de goederen overplaatst, ofwel op cargofietsen, ofwel camionettes die elektrisch kunnen zijn of moeten zijn naar gelang de noden.

23:25 Naomi

En dat je dus ook die goederenstromen veel meer gaat bundelen. Dus ook bij de vrachtwagens dat die niet halfvol rijden, zorgen dat die volledig gevuld zijn.

23:38 Naomi

En dan in de consolidatie hubs, zorg ook dat je samenwerkt en dat heeft coördinatie en communicatie nodig, maar zorg dat je met andere spelers samenwerkt.

23:44 Naomi

Om ervoor te zorgen dat er enkel maar volle camionettes vertrekken. Die emissies zijn aan het toenemen, de vraag is aan het toenemen, maar er zijn ook positieve dingen.

23:55 Naomi

We zien dat zero emissie stadslogistiek, dat dat echt wel in beweging aan het komen is, dat dat verder staat dan enkele proefprojecten. Dat bedrijven dat echt in een businessmodel integreren.

24:09 Naomi

Dat er retailers zijn die een deel van hun aanleveringen met de fiets laten doen. Dat bedrijven die inzetten op fietslogistiek, dat die ook veel meer vragen krijgen.

24:18 Naomi

We hebben zelf een Greendeal vanuit BBL samen met de overheid. En ook daar zien we dat die steeds maar groeit en dat er veel praktijkvoorbeelden zijn die tonen dat het anders kan.

24:29 Chloé

Dat is mooi, want dat is wel jullie visie, hè, dat elke stadskern dat die in principe een ecozone zou moeten worden.

24:36 Naomi

Het is ook de visie van de Vlaamse overheid, hè, vanaf 2025, dus Dat is binnen 3 jaar, zouden alle stadskernen emissievrij beleverd moeten worden.

24:47 Naomi

En die tijd begint te dringen, dus we vragen toch wel echt een duidelijk kader, duidelijke visie, communicatie, dat weten hoe het wordt aangepakt, waar dat die consolidatiehubs gaan komen, waar dat die laadpalen gaan komen, wat dat ze tegen wanneer willen bereiken. Want dat is een heel belangrijke mijlpaal die we niet mogen missen.

25:02 Chloé

Als we het dan hebben over elektrisch rijden, dan kijk ik ook even naar jou Sam. Welke uitdagingen stelt die voor die vervoersarmoede of voor mensen met vervoersarmoede?

25:17 Sam

Ja die uitdaging is er zeker. Ik denk dat vandaag elektrische wagens nog steeds een pakje duurder zijn dan gewone, ja gewoon benzinewagen of dieselwagen zelfs. Dus de vraag is hoe dat gaat evolueren de komende jaren.

25:30 Sam

Gaan we zien dat die prijzen gaan zakken voor elektrische wagens. Omdat de overheid ook dat sterk gaat stimuleren om naar die elektrische wagens te gaan.

25:37 Sam

Dus dat is nog een beetje afwachten, denk ik. Maar goed, ik denk sowieso dat je daar alert zult voor moeten zijn en zult moeten kijken.

25:45 Sam

Ja, zeker als je vanaf 2029 geen benzineauto of dieselwagens meer zou kunnen kopen. Van ja, hoe gaan we ervoor zorgen dat als, voor mensen voor wie de wagen echt noodzakelijk is, maar die geen groot budget hebben? Ja, hoe gaat dat een elektrische wagen een optie zijn? Dus daar, dat is nog een beetje afwachten. Ik geloof ook niet dat we in het principe van bij wijze van spreken, één op één alle benzine en dieselwagens te vervangen door een elektrische wagen, want dan gaan we toch nog een aantal problemen blijven zitten, waaronder de files.

26:13 Sam

Dus dan denk ik dat we weer naar die deelmobiliteit moeten gaan kijken.

26:15 Sam

En als het gaat over laadpalen, bijvoorbeeld. Ja, nu zie je dat de mensen die al een elektrische wagen hebben, die die nu al gekocht hebben. Dat die dan ook vaak een laadpaal zetten, soms, privé dan. En dat wordt dan ook nog fiscaal, of werd fiscaal gestimuleerd.

26:28 Sam

Maar we gaan er toch een beetje voor moeten opletten dat we dan niet op een bepaald moment gaan vaststellen dat er in bepaalde gebieden, in steden bijvoorbeeld, wel een aanbod is van laadpalen of enkele mensen die een eigen oprit hebben dat die een laadpaal hebben.

26:45 Sam

Dus we gaan ergens moeten nadenken. Kunnen we niet dat op een andere manier aanpakken? Ook een beetje rekening houdend met onze ruimtelijk ordening.

26:52 Sam

En nadenken over E-hubs waar dat je eigenlijk semi publiek of publieke laadpalen hebt die dan ook toegankelijk zijn ook voor mensen die het zich nog niet die nog geen elektrische wagen en al zeker geen eigen laadpaal hebben. Dus ook dat is wel iets, denk ik, waar wel werk aan de winkel is. Omdat je nu ziet dat vaak het principe paal volgt wagen gevolgd wordt.

27:13 Sam

Dat wil zeggen, als je al een wagen hebt, dan kan je een laadpaal aanvragen en dan. Maar je zou als overheid ook proactiever kunnen een visie rond ontwikkelen op basis van de kaart van een gemeente van een stad.

27:27 Sam

Waar willen we eigenlijk dat er laadpalen staan zodanig dat die elektrische mobiliteit ook voor iedereen toegankelijk is. En je kan dat, je kan daar echt ook combineren met andere zaken, hè? Met die hop-in punten. Daar hebben we het nog niet over gehad.

27:43 Sam

Maar dat is iets wat we waarschijnlijk meer in het straatbeeld gaan zien. Vroeger noemde dat mobipunten. Dat zijn eigenlijk plaatsen waar je in het toekomstig mobiliteitsbeleid of openbaar vervoersaanbod zal overstappen van een ene vervoersmodi bus naar een andere. Bijvoorbeeld met een deelfiets stap je daar over op een bus.

28:01 Sam

Maar ik vind dat we dat meer moeten zien als enkel een plek waar je overstapt van het ene vervoersmiddel op het andere.

28:11 Sam

Je zou dat eigenlijk echt ook goed kunnen inplanten, zeker diegene die gericht zijn op de buurt in lokale buurten zijn en nadenken over laadpalen, maar ook over pakketautomaten.

28:19 Sam

Want dat wou ik daarnet nog zeggen. Als we het hebben over logistiek. Ik denk dat we ook de mensen wel moeten overtuigen om inderdaad niet te verwachten dat de pakjes tot aan een deur worden gebracht. Dat ze soms toch eventjes hun deur uit moeten om een pakje te gaan halen.

28:21 Sam

En dan zou je kunnen denken om aan hop-in punten bijvoorbeeld, waar er dan ook van alles, van alle andere dingen te beleven zijn of waarvan alle andere zaken ter beschikking zijn, om daar bijvoorbeeld pakketautomaten te zetten.

28:44 Sam

Waar ze dan een pakket kunnen gaan afhalen en dan moet die bestelwagens niet meer het centrum in om bij iedereen aan de deur een pakketje te gaan afleveren.

28:53 Sam

Dus Je moet eigenlijk echt heel veel dingen met elkaar gaan combineren om ervoor te zorgen dat ja, dat we ook de beperkte ruimte die we hebben in Vlaanderen, dat die op een zo efficiënt mogelijke manier benut wordt.

29:05 Chloé

Oké, We hebben het al gehad over de personenwagens, het stappen, het trappen, het openbaar vervoer, het vrachtverkeer. Wat met de lucht? Hoe zit het daarmee? Hoe vervuilend is het luchtverkeer en wat kunnen we daaraan doen om dat te verminderen?

29:22 Naomi

Ja allemaal stoppen met vliegen? Nee, dat is niet wat ik wil zeggen.

Het grootste probleem met de luchtvaart is dat het enorm concurrentieel bevoordeeld is ten opzichte van het spoor dan vooral. Dus je betaalt geen BTW op vliegtuigtickets. Er is ook geen kerosine belasting, bij het spoor heb je die belastingen wel. Dat zorgt voor enorm lage prijzen om te vliegen, wat natuurlijk fijn is, maar het weerspiegelt totaal niet de impact dat er is op geluidsoverlast en klimaat.

29:56 Naomi

Dus die prijzen moeten volgens ons hoger en dat is natuurlijk niet zo populair om te zeggen. Op Belgisch niveau is er nu een ticket Tax voor, allé, dus een vliegtaks. Dat is een eerste goede stap, maar die kost minder dan 10, allé twee tot tien euro.

30:10 Naomi

Dat gaat het grote verschil niet maken, dus die moet minstens in lijn met de buurlanden of graag nog iets hoger, zodat dat wel degelijk echt een impact kan hebben.

30:21 Naomi

Op Europees niveau moet er dan die BTW komen en kerosine belasting. En om het nog sociaal rechtvaardiger te maken, kan je ook werken met een ticket Tax die toeneemt naar gelang hoe vaak dat je het vliegtuig neemt.

30:31 Naomi

Dus als je nu één keer eens een ver familielid gaat bezoeken dat je een relatief lage prijs betaalt.

30:39 Naomi

Maar als je elke week voor je bedrijf naar een bestemming gaat die misschien even goed met de trein te bereiken is, dat je dan elke keer een hogere taks betaalt.

30:51 Chloé

Je geeft het voorbeeld aan van iemand die meermaals per week het vliegtuig neemt. Die zou dan hoger belast moeten worden, wat met zakelijke vluchten?

30:57 Naomi

Het is leuk dat je dat vraagt, want daar zetten we heel hard op in omdat wij dus niet mensen hun jaarlijkse vakantie als eerste stap willen afnemen.

31:06 Naomi

Maar dus wil ik kijken naar waar dat er veel impact is. En we zien dat die zakenreizen echt wel een groot aandeel in de emissies hebben.

31:14 Naomi

Dat is enerzijds omdat ze heel vaak vliegen. Voor corona was dat ongeveer één op 3 van de passagiers in Zaventem die vlogen voor zaken dus één op 3 was een zakenreiziger. Nu is dat iets lager.

31:27 Naomi

Maar het probleem is ook dat zij meestal reizen in businessclass ten opzichte van anderen die in economyclass vliegen

31:31 Naomi

En omdat je in businessclass veel meer ruimte inneemt, ligt je uitstoot twee tot 4 keer hoger. Dus de totale impact is groter dan één op 3.

31:44 Naomi

Ook denken we, omdat het gaat vaak over grote bedrijven, dat als zij de switch maken, dat we echt wel een grote hefboom hebben om die aantal vliegreizen sterk naar beneden te laten gaan. Plus, we hebben corona gehad, er zijn heel veel lessen geleerd, er is enorm geïnvesteerd in digitalisering.

32:04 Naomi

Werknemers zijn ook echt vragende partij om niet hele tijd heel Europa rond te vliegen, of buiten Europa.

32:11 Naomi

Ze hebben vaak, of allé een deel daarvan, heeft ook kinderen, heeft ook een familieleven. Dus qua welzijn is het ook een vooruitgang om na te denken wanneer dat je je verplaatst. Dus wij zien daar heel veel potentieel in en we starten ook een coalitie op rond die duurzame zakenreizen.

32:28 Chloé

Oké super. Dus als het, mannekes, als het via een Zoom call kan doe het dan alsjeblieft.

32:33 Naomi

Ja en niet altijd, maar gewoon over nadenken, wanneer wat de beste oplossing is.

32:38 Chloé

Wanneer is het echt nodig?

32:41 Chloé

Oké. Naomi en Sam enorm bedankt voor dit boeiende gesprek over mobiliteit en wij nemen jullie tips ter harte.

32:51 Chloé

Bedankt voor het luisteren. Je vindt deze en alle andere afleveringen terug op bondbeterleefmilieu.be/podcast of via je favoriete podcast platform. Deel ze met vrienden en familie, want enkel samen maken we het verschil.