Actieplan Innovatief Spoorgebruik
Met dit project beoogt Bond Beter Leefmilieu bij te dragen aan de realisatie van de Spoorvisie 2040 en in het bijzonder aan de strategische beleidsdoelstelling om het aandeel vervoerde goederen per spoor op te trekken van 12% naar 20%.
De transportsector was in 2022 verantwoordelijk voor 23,4% van de totale Belgische uitstoot van broeikasemissies. Terwijl de binnenvaart zo’n 1,7% van de uitstoot op zich neemt en het spoor 0,3%, is het wegvervoer verantwoordelijk voor 96% van de totale uitstoot binnen deze subsector. Bijzonder zorgwekkend is dat het wegvervoer, samen met tertiaire verwarming, de enige sector is waarbij sinds 1990 de uitstoot blijft toenemen.
Ook de huidige filedruk in België is een blijvend probleem. In maart 2022 bedroeg het jaargemiddelde van de filezwaarte op de hoofdwegen in het Vlaamse Gewest 604 kilometeruren per werkdag. (Sinds de zesde staatshervorming bestaan er geen cijfers over filezwaarte op Belgisch niveau). Dat wil zeggen dat er in de 12 voorafgaande maanden (april 2021 - maart 2022) elke werkdag gemiddeld 604 kilometer file was gedurende één uur lang. Volgens het Instituut Transport en Logistiek België kost een uur file een transporteur zo’n €85 (2021). In de logistieke sector is toenemende filedruk uiteraard een te vermijden kostenpost.
Zowel de significante klimaatimpact alsook de blijvende filedruk zijn twee beweegreden om meer goederen van de weg af te halen en te vervoeren via het spoor en de binnenvaart. Dit wordt ook erkend door de federale regering, die ambieert het volume van de vervoerde goederen te verdubbelen tegen 2040. Het Performantiecontract, afgesloten in december 2022 tussen de Belgische Staat en Infrabel, vertaalt deze ambitie naar de praktijk.
Uit gesprekken met stakeholders blijkt dat er, in tegenstelling tot wegtransport en de binnenvaart, nog veel potentieel is voor goederenvervoer via het spoor. Bepaalde drempels dienen daarvoor wel nog overwonnen te worden. Zo worden volgende barrières vaak benoemd: hoge consolidatiekosten, mentaliteitsverandering bij klanten en verladers, gebrek aan flexibiliteit, enkel voor specifieke goederen, nood aan consistente volumes,...
Met deze gids beoogt Bond Beter Leefmilieu bij te dragen aan de realisatie van de Spoorvisie 2040 en in het bijzonder aan de strategische beleidsdoelstelling om het aandeel vervoerde goederen per spoor op te trekken van 12% naar 20%. Door stakeholdergesprekken en deskresearch werden aanbevelingen gesprokkeld. Dit eindrapport bundelt de uitdagingen van goederenvervoer over het spoor, opgedane ervaringen van stakeholders en formuleert actiepunten voor de sector en belanghebbenden.
