België is een van de weinige landen waar warmtepompen niet kunnen concurreren met fossiele verwarming, ook al verbruiken ze gemiddeld 4 keer minder energie. Ook de business case voor elektrische wagens en de elektrificatie van industrie lijden onder de scheve prijsverhouding.
Eind maart reageerde Minister Demir “furieus” op de voorgestelde nettariefverhoging voor elektriciteit door VREG (Vlaamse Regulator voor Energie en Gas). Maar in plaats van de kost van broodnodige infrastructuurinvesteringen als bliksemafleider aan te wenden, voert ze beter een taxshift door, een belofte uit het regeerakkoord die de elektriciteitsfactuur zou doen dalen.
Nederlands doemscenario
Vorige week presenteerde de VREG (Vlaamse Regulator voor Energie en Gas) hun voorstel voor de energietarieven voor de periode 2025-2028. De conclusie: de elektriciteitsfactuur zal stijgen met €82 per jaar voor een modaal gezin – omdat het elektriciteitsnet versterkt moet worden voor de energietransitie – kreeg een “furieuze” reactie van Minister Demir. Dit is pure politieke profilering; een gevaarlijk spelletje dat voor de zoveelste keer het draagvlak voor de energietransitie onderuit haalt. De minister weet immers zeer goed dat het elektrisch net versterkt moet worden. Zonder die netinvesteringen wordt Vlaanderen gewoon onaantrekkelijk voor investeringen in hernieuwbare energie en industrie.
Om dit doemscenario te voorspellen heb je geen glazen bol nodig, je hoeft slechts naar onze noorderburen te kijken. In 2 Nederlandse provincies mogen nieuwe bedrijven niet meer aansluiten op het elektriciteitsnet, omdat het vol zit. Dat zet een rem op de economische ontwikkeling. Een scenario dat ook Vlaanderen te wachten staat zonder bijkomende netinvesteringen. Bovendien zorgen die investeringen in hernieuwbare energie juist voor een daling van de elektriciteitsprijs omdat de veel duurdere gas- en kerncentrales dan minder moeten draaien. Is de N-VA slogan "Voor Vlaamse welvaart” enkel van toepassing op de maanden voor de verkiezingen?
Verkeerd prijssignaal
Vlaanderen kampt al jaren met een kunstmatig scheve prijsverhouding tussen elektriciteit en gas, door tal van verborgen lasten op de elektriciteitsfactuur. Zo kosten de Vlaamse groenestroom- en warmtekrachtcertificaten een gemiddeld huishouden ongeveer €160 per jaar. Mede daardoor is België, samen met Duitsland, het enige land in de EU waar warmtepompen, zelfs met premies, niet kunnen concurreren met fossiele verwarming, ook al verbruiken ze gemiddeld 4 keer minder energie. Ook de business case voor elektrische wagens en de elektrificatie van industrie lijden onder de scheve prijsverhouding. Helemaal contraproductief dus.
Dat de VREG naast de nodige stijging van elektriciteitstarieven ook een daling van de gasnettarieven met €21 per jaar voorstelt, is simpelweg een verkeerd prijssignaal. De ruimte die er was voor een tariefverlaging werd beter gebruikt om te starten met het versneld afschrijven van de gasinfrastructuur, want tegen 2050 zal het gasverbruik drastisch dalen, terwijl grote delen van het net boekhoudkundig nog niet afbetaald zijn. Indien we dit hete hangijzer negeren, zadelen we de Vlaming tegen 2050 op met €2,2 miljard aan onafgeschreven gasinfrastructuur.
De VREG slaat hier de bal mis. Nochtans gaven hun Federale collega’s van de CREG het goede voorbeeld door gastransmissie-infrastructuur wel versneld af te schrijven tegen 2050.
Loze Vlaamse beloftes?
Vlaamse gezinnen en bedrijven zijn meer gediend bij nuchter langetermijnenergiebeleid dan electorale praat. Zo kan de Vlaamse regering naast het aanmanen van de VREG om de gasinfrastructuur versneld af te schrijven, ook de volgende belofte uit het regeerakkoord nakomen: "Groei van hernieuwbare energie en verdere afbouw van het certificatenoverschot realiseren we zonder dat de elektriciteitsfactuur hierdoor toeneemt.”.
Het toeval wil dat de Federale Regering vorige week een uitzondering op het non bis in idem beginsel goedkeurde. Concreet betekent dit dat Vlaanderen nu de certificaten uit de elektriciteitsfactuur kan halen en afbetalen via een belasting op fossiele brandstoffen (gas, stookolie, diesel en benzine). Vlaanderen kan zo twee vliegen in één klap slaan: de scheve prijsverhouding tussen elektriciteit en gas corrigeren en de groei van hernieuwbare energie bevorderen, zonder dat de elektriciteitsfactuur stijgt. De partijwijzer van de “Ik Verdien Meer” campagne toont alvast dat – in theorie – alle politieke partijen voorstanders zijn van deze maatregel. Minister Demir, zet u de theorie even om in praktijk voor Vlaamse welvaart?
Dit artikel verscheen oorspronkelijk als opinie in De Standaard.
