Deze woensdag buigen de federale en gewestregeringen zich samen over nieuwe maatregelen om het hoofd te bieden aan de nog steeds stijgende energieprijzen en -facturen. Voor de milieubeweging zijn de prioriteiten duidelijk: energiebesparing (bij overheid, gezinnen en industrie), gerichte steun voor wie het moeilijk heeft en ambitieuze programma’s voor isolatie, renovatie en hernieuwbare energie.
“De afgelopen maanden is veel aandacht gegaan naar het zoeken van nieuwe gasleveranciers, het verlagen van de prijzen of het openhouden van de kerncentrales om de energiecrisis aan te pakken”, zegt Mathieu Soete van Greenpeace. “Maar dé voornaamste en meest duurzame oplossing wordt daarbij te vaak uit het oog verloren: het verbruik van gas en olie moet omlaag, zowel thuis, op de weg, als in de industrie.”
Actieplan om energieverbruik collectief te verminderen
Bond Beter Leefmilieu, Canopea en Greenpeace roepen alle regeringen daarom op om prioritair werk te maken van een actieplan om het energieverbruik collectief te verminderen. Dit blijft de belangrijkste aanpak van deze crisis, en andere landen als Duitsland, Frankrijk en Spanje, maar ook het Internationaal Energieagentschap en de Nationale expertengroep gaven al de richting aan. Ook België moet nu ambitieus voor energiebesparing gaan.
De maatregelen die snel een impact op het verbruik en dus de facturen hebben, zijn dus gekend: de thermostaat een graad lager zetten, winkels en kantoorgebouwen niet verlichten na de uren, reclamepanelen en niet-noodzakelijke straatverlichting uitschakelen, de snelheid op de snelwegen verlagen, of nog het verbruik beter afstemmen op de productie (met name van hernieuwbare energie).[1]
De oplossing ligt dus niet bij de gezinnen alleen. “Alle regeringen moeten hun middelen aanwenden om gezinnen te ondersteunen en te begeleiden in het verminderen van hun verbruik, maar ook de bedrijven moeten een stevige inspanning leveren”, zegt Almut Bonhage van Bond Beter Leefmilieu. “Bedrijven kunnen nog veel energie besparen zonder de productie te verminderen. De tijd van verspilling is voorbij.”
Gerichte ondersteuning gezinnen en belasting op overwinsten
Tegelijk zitten veel gezinnen al op hun tandvlees en dreigen zij deze winter geconfronteerd te worden met het dilemma ‘heating or eating’. “Het is de verantwoordelijkheid van onze regeringen om iedereen die dit nodig heeft op een efficiënte en doeltreffende manier te ondersteunen”, zegt Mathieu Soete. “Die steun moet zo gericht en zo automatisch mogelijk gebeuren, zodat niemand deze winter in de kou komt te staan.”
Ook de ondersteuning voor isolatie, zonnepanelen en warmtepompen - drie oplossingen die het verbruik en de afhankelijkheid van fossiele import verder doen dalen - moet zo georganiseerd worden dat die terecht komt bij wie die het meest nodig heeft, en niet besteed wordt aan wie op eigen kracht kan renoveren of investeren.[2] De middelen hiervoor kunnen o.m. gehaald worden uit een belasting op de overwinsten van de energiebedrijven, die kwartaal na kwartaal recordwinsten boeken door de hoge olie- en gasprijzen.
Duidelijk signaal aan de markten
Het belang van een sterk actieplan om het verbruik te verminderen, kan moeilijk overschat worden. Het is dan ook cruciaal dat alle regeringen hierover een ambitieus akkoord sluiten. “Dé opdracht woensdag is dat ook België een duidelijk signaal geeft dat het energieverbruik omlaag gaat, zodat de marktprijzen opnieuw stabiliseren en dalen”, aldus de organisaties.
Noot:
[1] Greenpeace bundelde in april al 18 maatregelen om ook op korte termijn het verbruik te verminderen en zo minder afhankelijk te worden van de import van gas en olie: https://www.greenpeace.org/static/planet4-belgium-stateless/2022/04/b0539ec0-nl-reco.pdf
[2] Bond Beter Leefmilieu publiceerde in juni een rapport met 3 manieren om gezinnen gericht te ondersteunen bij een energierenovatie: https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/bijna-helft-vlamingen-kan-energierenovatie-niet-betalen-met-deze-recepten-kan-het-w-l
