Door blind en ondoordacht bedrijven met grote plastic voetafdruk te financieren, maken de banken het systeem dat volledig rond wegwerp draait mogelijk. Ze subsidiëren plasticvervuiling én verdienen er geld aan. - © Nariman Mesharrafa

Nieuwe studie Fairfin: banken houden omslag van wegwerp naar herbruikbaar tegen

Door blind en ondoordacht bedrijven met grote plastic voetafdruk te financieren, maken de banken het systeem dat volledig rond wegwerp draait mogelijk. Ze subsidiëren plasticvervuiling én verdienen er geld aan. - © Nariman Mesharrafa

In een nieuwe studie over de “ondraaglijke kosten van wegwerpplastics” toont Fairfin de banden aan tussen de voedingsindustrie, die wegwerpverpakkingen in grote schaal gebruiken, en de financiële instellingen. Nochtans zorgen wegwerpplastics voor immense milieuschade: tijdens het produceren en verbranden komt er uitstoot vrij en veel van de plastics komen ook in onze leefomgeving terecht. De banken moeten dringend hun investeringen herzien zodat een omslag van wegwerp naar herbruikbare verpakkingen mogelijk wordt.

De impact van plastic

We moeten er geen doekjes om winden: de impact van wegwerpplastics is kolossaal. Alleen al bij het produceren van één ton plastic komt er meer dan 2 ton CO2 vrij. Om een idee te geven: de Europese kunststoffenindustrie stootte in 2019 evenveel uit als heel België.

Toch is de uitstoot nog groter wanneer die kunststoffen de verbrandingsoven ingestuurd worden: nog eens 3 ton CO2 per ton plastic erbij. En laat dat nu heel vaak het geval zijn bij de zogenaamde wegwerpplastics.

De grootste brok wegwerpplastics vinden we in verpakkingen voor alledaags producten, die snel en in grote hoeveelheden verkocht worden. Het gaat om eten, drinken en huishoudelijke producten en over een handvol multinationals: Coca-Cola, Unilever of Danone. Zij brengen quasi alle grote merken op de markt. De voedingssector en supermarktketens zijn dan ook sterk met elkaar verbonden met wegwerpverpakkingen als hoeksteen van hun businessmodel.

De Europese kunststoffenindustrie stootte in 2019 evenveel uit als heel België.

De banken creëren een plastieken zeepbel

Vele bedrijven uit de voedingsindustrie worden zoet gehouden door het investeringsbeleid van de banken. Via het toekennen van leningen, de uitgave van obligaties en de ondersteuning richting nieuwe aandeelhouders, krijgt de voedingsindustrie indirect steun voor hun wegwerpeconomie. Banken hebben een investeringsbeleid, maar over de impact van plastic is dat beleid veelal magertjes. Door blind en ondoordacht bedrijven met grote plastic voetafdruk te financieren, maken de banken het systeem dat volledig rond wegwerp draait mogelijk. Ze subsidiëren plasticvervuiling én verdienen er geld aan. 

Fairfin onderzocht de relaties van zeven banken met negen bedrijven uit de voedingsindustrie en legden tussen 2015 en mei 2021 meer dan 78 miljard euro aan financiering bloot. Concreet: Deutsche Bank pompte meer dan 35 miljard euro in de voedingsindustrie, het grootste deel daarvan ging naar AB Inbev. BNP Paribas doet niet veel onder: met 28 miljard euro (de grootste brok ging naar het Franse Danone). ING stopte de voedingsindustrie 14 miljard euro toe, met als hoofdafnemer Carrefour.

Geen enkele onderzochte bank heeft een beleid rond plastics en de banken nemen dan ook geen engagement op om de impact op milieu en klimaat ervan te milderen. Bovendien ziet geen enkele bank plastic als een financieel risico. Een blinde vlek die het financieel systeem - en bij uitbreiding onze hele economie - zware klappen kan toebrengen.

De federale regering moet een tandje bijsteken om het wegwerpmateriaal af te bouwen, bijvoorbeeld door het Franse verbod op plastic verpakking rond fruit en groenten te volgen.

Maar hoe moet het dan wel?

Zolang banken geen concrete richtlijnen vastleggen om wegwerpplastics te vermijden, kunnen ze niet claimen dat ze een duurzaam financieringsbeleid voeren. Banken moeten dus zo snel mogelijk een ambitieus, transparant en consequent financierings- en investeringsbeleid rond wegwerpplastic ontwikkelen en toepassen. Op die manier kunnen ze hun geldstromen richting bedrijven met een groot verbruik van wegwerpplastics afbouwen, richting bedrijven die alternatieven vooropstellen. Bij Belfius, waarvan de Belgische staat hoofdaandeelhouder is, kan onze federale regering dat alvast eisen. Tot slot vraagt Fairfin dat banken hun investeringen in de voedingsindustrie afhankelijk maken van een drastische daling in het gebruik van wegwerpplastics.

De federale regering mag nog wel een tandje bijsteken om het wegwerpmateriaal af te bouwen en volop in te zetten op een nieuwe, duurzame economie. Met de omzetting van de SUP (Single-Use Plastic Directive) heeft de federale regering alvast een kans gemist om extra wegwerp te verbieden, vooral in de categorie van voedselverpakkingen. 

Zo zou ze bijvoorbeeld het Franse verbod op plastic verpakking rond fruit en groenten kunnen volgen. Wij kijken hoe dan ook uit naar de impactanalyse voor alternatieven van voedselverpakkingen die de federale regering zal laten uitvoeren.

Circulaire businessmodellen Statiegeld

Meer over Circulaire businessmodellen, Statiegeld