De voedingsdriehoek leert ons al sinds 1997 hoe een gezond voedingspatroon er uitziet. In 2017 werd hij grondig (en letterlijk) op zijn kop gezet. Nu lanceert het Vlaams Instituut Gezond Leven samen met Departement Omgeving een kersvers exemplaar. Door de integratie van gezondheid en milieu brengt hij een eenduidige boodschap richting consument en beleid: gezond voor de planeet, is doorgaans ook gezond voor de consument.
Integratie van gezondheid en milieu
In 2017 werd de voedingsdriehoek in een milieuverantwoord kleedje gestoken, nu krijgt hij er een hele milieuverantwoorde kleerkast bij. Het milieuaspect, dat toen nog voorzichtig toegevoegd werd, is nu sterker wetenschappelijk onderbouwd en verder geïntegreerd in de aanbevelingen.
En dat was nodig. Voldoende gezonde voeding garanderen binnen de grenzen van onze lokale ecosystemen (met een waardig inkomen voor de landbouwer), vormt één van de grootste uitdagingen van de nabije toekomst. Gelukkig vormen veel voedingskeuzes een win-win op beide vlakken. Zo is de nodige shift naar meer plantaardige voeding zowel voordelig voor onze gezondheid als voor ons milieu.
Keuzestress: door de bomen het bos zien
Elke dag opnieuw maken we als consument keuzes over wat we eten. En soms is het moeilijk door de bomen het bos nog te zien. Is lokaal altijd beter? Hoe belangrijk is seizoensgebonden? Zijn vleesvervangers ongezond? De onderbouwing van de voedingsdriehoek gaat in op de milieu-impact van diverse voedingsmiddelen, inclusief tips.
Voor de milieu-impact wordt gewerkt met diverse indicatoren die voornamelijk focussen op de klimaatimpact, het ruimtegebruik, het watergebruik en de impact op de biodiversiteit. Hierbij wordt een groot deel van de levenscyclus van het product in rekening gebracht zoals productie, verwerking, transport en zelfs bewaring.
Deze driehoek is tegelijk een oproep naar beleidsmakers, organisaties, producenten en retailers om gezonde en milieuverantwoorde voeding mee te promoten en voor iedereen toegankelijk te maken.
Verantwoord voedingspatroon
Naast een onderbouwing van de milieu-impact van bepaalde voedingsmiddelen, wordt ook dieper ingegaan op het hele voedingspatroon, de optelsom van de eetkeuzes die we dagelijks maken. Een evenwichtige eiwitconsumptie (de eiwitshift met verhouding 60% plantaardige eiwitten ten opzichte van 40% dierlijke) staat hierbij centraal. Denk daarbij aan een eetpatroon met minder rood en bewerkt vlees en meer seizoensgebonden groenten en fruit, peulvruchten, volle granen en noten.
Een tweede uitgangspunt is dat we lege calorieën moeten beperken. Veel van deze voedingsmiddelen (snoep, chips,...) zijn ultrabewerkt. Dit gebeurt vaak door energie-intensieve bewerkingsstappen en ook de gebruikte ingrediënten hebben vaak een grote milieu-impact, denk aan palmolie of geraffineerde suiker. Door het feit dat ze niet bijdragen aan onze gezondheid, zijn deze producten eigenlijk overbodig. Gevolg? Ook de milieu-impact kan als overbodig bestempeld worden.
Tot slot wijst de voedingsdriehoek terecht op het vermijden van voedselverlies en overconsumptie. Deze drie uitgangspunten leiden naar de grootste winst, zowel op het vlak van gezondheid als op milieuvlak.
Een gedeelde verantwoordelijkheid
De evolutie naar een gezonde en milieuverantwoorde consumptie is niet louter de verantwoordelijkheid van de consument, maar een gedeelde verantwoordelijkheid van alle actoren in het voedingssysteem.
Wat we eten wordt namelijk sterk bepaald door onze voedselomgeving. Daarom is deze vernieuwde voedingsdriehoek niet alleen nuttig voor consumenten. Het is een oproep naar beleidsmakers, organisaties, producenten en retailers om gezonde en milieuverantwoorde voeding mee te promoten en voor iedereen toegankelijk te maken.
