alt

Vlaamse langetermijn renovatiestrategie: te laat en ontoereikend

Op dinsdag 10 maart had België haar langetermijnrenovatiestrategie voor 2050 moeten indienen bij de Europese Commissie. Maar in tegenstelling tot Brussel zijn Vlaanderen en Wallonië niet klaar met hun huiswerk. We wachten in spanning af of de ambities hoog genoeg en de maatregelen doeltreffend zullen zijn.

De Richtlijn over de Energieprestatie van Gebouwen (EPBD) bepaalt dat alle lidstaten tegen 10 maart 2020 een langetermijnrenovatieplan moesten indienen. Dat plan moet de strategie uittekenen naar een energie-efficiënt en koolstofneutraal gebouwenbestand tegen 2050. Het moet aangeven hoe we op een kostenefficiënte wijze bestaande gebouwen renoveren tot bijna-energieneutrale gebouwen. Behalve maatregelen en meetbare indicatoren om te zien of we op schema blijven, moet het plan ook tussentijdse mijlpalen voor 2030, 2040 en 2050 bevatten. De overheid moet bovendien een publieke consultatie organiseren over haar strategie voor ze het plan indient bij de Europese Commissie. 

Hoewel de deadline al verstreken is, is de Vlaamse ontwerptekst nog niet publiek. Toch heeft het Vlaams Energieagentschap al een tip van de sluier gelicht tijdens het Pixxi-event ‘Doelstellingen 2050: Hoe realiseren we 100.000 ingrijpende energetische renovaties per jaar?’. 

Demografische evoluties beïnvloeden aanpak

De uitdaging is enorm, dat maakt ook de presentatie duidelijk: op een periode van 30 jaar moet zowat 95% van de Vlaamse gebouwen gerenoveerd worden naar een A-label. Daarvoor moeten we de renovatiegraad maar liefst verdrievoudigen naar 3% per jaar. 

De demografische evoluties maken de taak er niet eenvoudiger op. Tegen 2030 verwacht de overheid een stevige verdunning van de huishoudens: een stijging van de eenpersoonshuishoudens met 11% en tweepersoonshuishoudens met 10%. In combinatie met de vergrijzing zou dat een stijging van 20% huishoudens tegen 2050 betekenen. VEA schat in dat, om de doelstelling te halen, 90.000 diepe renovaties per jaar nodig zijn, zo’n 11 per uur.

3 strategische speerpunten

Hoe moeten we die herculestaak aanpakken, volgens VEA?

  1. Door de slechtste woningen eerst te renoveren, 
  2. door sleutelmomenten zoals woningverkoop te benutten, 
  3. en door zo veel mogelijk te kiezen voor diepe renovaties in plaats van stapsgewijze verbeteringen.

Het grote potentieel van renovatie bij sleutelmomenten staat buiten kijf. Verkoop, erfenis of schenking en wissel van huurder zijn natuurlijke momenten in de levensloop van een woning waarbij eigenaars vaker overgaan tot een grondige renovatie. Dit stabiele potentieel maximaal gebruiken zou ons heel goed op weg helpen en zou al tot een renovatiegraad van 2% kunnen leiden.

3 renovatiescenario’s

Op basis van de speerpunten, modelleerde VEA theoretische scenario’s.

  1. In het scenario ‘minimale prestatie-eisen’ mikt de overheid op een progressieve uitfasering van de woningen met de slechtste EPC-labels en schuiven de gerenoveerde gebouwen één EPC-label op. 
  2. Een tweede scenario legt daar een laag bovenop: het neemt ook maatregelen om het grote potentieel van sleutelmomenten te benutten om de snelheid en diepte van renovaties te verhogen. 
  3. In een laatste scenario wordt de aansturing op grondige renovaties gemaximaliseerd en stimuleert extra beleid grondige renovaties ook buiten de sleutelmomenten. 

Vlaanderen opnieuw onder de lat door

In de Vlaamse Klimaatstrategie 2050, goedgekeurd op 20 december 2019, is het streefdoel opgenomen om de broeikasgasemissies van de niet-ETS-sectoren te reduceren met minstens 85% tegen 2050 (ten opzichte van 2005). Voor de sector gebouwen mikt Vlaanderen op koolstofneutraliteit voor de kantoren, maar op slechts een reductie tot 2,3 miljoen ton CO2 voor de woningsector. Dat is dus niet volledig fossielvrij, zoals Europa vraagt. 

Op die manier zou het langetermijnrenovatieplan uitkomen op een energie-efficiëntie van de woningen met 75%, een daling in het finale energiegebruik voor woningen van 69% en zou de CO2-uitstoot met slechts 73% gereduceerd worden. Kortom: Vlaanderen gaat opnieuw onder de lat door.

Boost voor de bouwsector

Alle scenario’s leveren wel veel jobs op. VEA gaat uit van tien jobs per miljoen euro investeringen. Scenario's twee en drie stabiliseren tussen 30.000 en 35.000 banen tussen 2025 en 2040. 

Maar met een geschatte kost per woning van 55.000 euro en een totale kost van 150 miljard euro tegen 2050 is het duidelijk dat de Vlaamse regering dringend werk moet maken van een passend financieringsplan voor woningeigenaren, zodat energetisch renoveren voor iedereen haalbaar en betaalbaar wordt. Energetisch renoveren moet een investering zijn, geen kost. VEA wijst op de bredere voordelen van een ambitieus renovatieplan. Europese studies wijzen uit dat elke euro die geïnvesteerd wordt in energierenovatie tot wel vijf euro kan genereren in werkgelegenheid, lagere gezondheidskosten, energiezekerheid, vermeden klimaatkosten en winsten in armoedebestrijding. In het postcoronatijdperk zullen we nood hebben aan een economisch relanceplan, de bouwsector stimuleren, waardoor jobs gecreëerd worden, zal daarbij cruciaal zijn.

Aangekondigde maatregelen ontoereikend

Het is nu al zonneklaar dat de maatregelen uit het regeerakkoord en het energie- en klimaatplan ontoereikend zullen zijn om zelfs de - te lage - einddoelstellingen te halen. Vooral de beslissing om de verplichte renovatie na verkoop bij woningen te schrappen uit het Vlaamse klimaatplan 2030 is onbegrijpelijk, aangezien net ingrijpen op die sleutelmomenten zo cruciaal is. Hoe belangrijk sensibilisering, advies, begeleiding en fiscale en financiële stimuli ook zijn, het wegvallen van deze cruciale maatregel uit het klimaat- en energieplan slaat een gat dat onmogelijk op andere wijze dicht te rijden is.

Maar de Vlaamse regering heeft nog wel de kans om extra maatregelen, die met grote consensus geformuleerd zijn in de Stroomgroepen Energie-efficiëntie en Hernieuwbare energie, maximaal in het plan in te werken. Dat kan de schade misschien nog wat milderen. 

Duurzaam bouwen en wonen Energiebesparing Collectieve renovaties

Meer over Duurzaam bouwen en wonen, Energiebesparing, Collectieve renovaties