Elektrisch rijden en autodelen: veelgestelde vragen

Heb je vragen over elektrisch rijden? Wil je graag weten wat de voordelen en nadelen zijn van elektrische wagens of hybride auto's? Ben je geïnteresseerd in autodelen? We geven antwoord op al jouw vragen rond (elektrische) mobiliteit. 

Let op: Om tot duurzame mobiliteit te komen, zijn in de eerste plaats ook minder en andere verplaatsingen nodig. Hiervoor is een drastische verbetering van onze ruimtelijke ordening, en een sterke inzet op de fiets en het openbaar vervoer cruciaal.

 

Elektrische wagens

BEV, PHEV, HEV, FCEV, ICE – waarvoor staan deze afkortingen?

Er zijn meerdere types elektrische auto’s. Elk type heeft zijn eigen afkorting:

  • BEV of FEV - Battery/Full Electric Vehicle

    een 100% elektrische auto met een batterij en een stekker
  • PHEV - Plug-in Hybrid Electric Vehicle

    een auto die zowel op brandstof als op elektriciteit kan rijden, met een batterij en een stekker. Maar de elektrische actieradius van een stekkerhybride is beperkt
  • FCEV - Fuel Cell Electric Vehicle

    een waterstof-elektrische auto

Hiertegenover staat de ICE (Internal Combustion Engine), de conventionele diesel en benzinewagens.

Verwar een volwaardige elektrische auto niet met een HEV - Hybrid Electric Vehicle: dat is een auto die op brandstof rijdt en een beetje op elektriciteit die teruggewonnen wordt als de auto vertraagt of remt. Een HEV heeft geen stekker.

In deze veelgestelde vragen gaan we dieper in op de BEV - de volledig elektrische auto - want dat is de minst vervuilende en ook de best betaalbare keuze als je elektrisch wil rijden.

Hoeveel elektrische wagens zijn er in België?

Op 1 januari 2023 reden er in België zo’n 90.000 volledig elektrische personenwagens rond, waarvan 67.000 in Vlaanderen. Van alle personenwagens in België is maar anderhalf procent volledig elektrisch. Dat is peanuts in vergelijking met Nederland, Europese koploper wat elektrisch rijden betreft: daar is al bijna 4% van de vloot volledig elektrisch.

De plug-in hybrides zijn populairder bij ons, met 130.000 wagens in Vlaanderen op 1 januari 2023. Maar ook de volledig elektrische auto is aan een steile opmars bezig, voornamelijk dankzij een snelle elektrificatie van de bedrijfsvloot: in januari 2023 was één op vijf van de nieuwe bedrijfswagens volledig elektrisch. 

Gemiddeld rijden er 10 elektrische wagens (BEV + PHEV) rond per publiek laadpunt. Dat is een goede verhouding, zeker omdat veel chauffeurs ook thuis of op het werk kunnen laden.

Meer weten?

  • De meest actuele cijfers voor België en de EU-landen vind je hier.

Update: 22/2/2023

Welke modellen zijn er vandaag in België op de markt?

eGear.be houdt een overzicht bij van alle elektrische auto’s die nieuw te bestellen en leverbaar zijn in België.

Voor elektrische wagens die in de toekomst op de markt komen kan je hier terecht.

Is een elektrische auto duurder dan een vergelijkbare benzine- of dieselauto?

De aankoopprijs van een elektrische wagen ligt hoger dan die van brandstofwagens, maar de prijs van elektriciteit lag per gereden kilometer vele jaren lager dan die van benzine of diesel. Sinds de sterke stijging van de elektriciteitsprijs in 2022 is die kloof echter veel kleiner en het is moeilijk om te voorspellen hoe lang deze situatie zal aanhouden. In elk geval is een elektrische wagen goedkoper in onderhoud, en betaal je er geen Belasting op de Inverkeerstelling (BIV) of Verkeersbelasting op. 

Je vergelijkt de kostprijs van wagens best aan de hand van hun Total Cost of Ownership (TCO): de totale kost van de wagen berekend op zijn volledige levensduur. De Total Cost of Ownership houdt niet alleen rekening met de aankoopprijs maar ook met de verzekering, de belastingen, de herverkoopwaarde en de gebruikskosten, zoals banden, brandstof en onderhoud. Helaas is het zowat onmogelijk om de kosten voor brandstof en voor elektriciteit te voorspellen.

Meer weten? 

  • De Vlaamse overheid ontwikkelde een webtool waarmee je de Total Cost of Ownership van auto’s vergelijkt.
  • eGear.be maakte een overzicht van subsidies, fiscale voordelen en premies die gelden in 2023, gaande van elektrische auto’s tot elektrische fietsen.

Update: 22/2/2023

Welke fiscale voordelen en premies geniet je als je een elektrische auto aanschaft?

  • In het Vlaams Gewest word je volledig vrijgesteld van de Belasting op inverkeerstelling (BIV) én de Verkeersbelasting bij de aankoop van een 100% elektrische auto.
  • Particulieren en zelfstandigen die een ‘intelligente’ laadpaal of wandlader laten installeren bij hun woning kunnen een belastingvoordeel krijgen. Het is een eenmalige belastingvermindering voor een investering tot 1.750 euro per laadpaal, per belastingplichtige. Voor bidirectionele laadstations, geldt een belastingvermindering tot 8.000 euro. 
    • De belastingvermindering bedraagt 30 % van de uitgaven tot eind 2023, wat het maximale voordeel op 525 euro brengt. Voor uitgaven tussen 1 januari en 31 augustus 2024 daalt de belastingvermindering naar 15 %.
    • Een laadpaal is “intelligent” als het laadvermogen en de laadtijd kan worden gestuurd.
    • Het laadstation moet:
      • een intelligent laadstation zijn, en
      • enkel groene stroom gebruiken, en
      • goedgekeurd zijn door een erkend keuringsorganisme.
    • Klik hier voor meer info.
  • Sommige lokale overheden (steden en gemeenten, Gent bijvoorbeeld) geven een premie aan particulieren bij de aankoop of lease van een nieuwe elektrische wagen, op voorwaarde dat je de wagen inzet in een autodeelproject
  • Ben je zelfstandige of heb je een vennootschap? Dan is de aankoop van een elektrische bedrijfswagen 100% fiscaal aftrekbaar tot en met 2026. Vanaf 2027 wordt de fiscale aftrekbaarheid stelselmatig verminderd. Meer info vind je hier
  • Heb je een elektrische bedrijfswagen die je ook privé gebruikt? Dan heb je een laag belastbaar Voordeel Alle Aard (VAA). Bij de berekening van het VAA bij een elektrische bedrijfswagen wordt namelijk een minimumpercentage van 4% gebruikt.  

Update: 22/2/2023

Zijn elektrische wagens veilig in het verkeer?

Alle nieuwe automodellen die op de markt komen moeten eerst allerlei veiligheidstesten doorstaan. Dit is wettelijk verplicht door middel van botsproeven: de zogenaamde Euro NCAP-testen. Elektrische auto’s behalen goede resultaten op die testen. Ze zijn dus zeker even veilig als diesel- of benzinewagens.

Meer weten?

  • Je kan de veiligheid van de verschillende modellen nagaan via deze website van Euro NCAP: 4 of 5 sterren wil zeggen dat het model een hoge veiligheidsgraad heeft.

Actieradius: het rijbereik

Hoe ver kan je rijden met een volle batterij?

De meeste elektrische wagens halen in de praktijk een afstand van 200 tot 400 km met een volle batterij, afhankelijk van het model, de rijstijl, de omgeving (autostrade vs. stad) en de weersomstandigheden.

De afstand die je met een volle batterij van een elektrische auto kan rijden heet ‘de actieradius’. Dit wordt ook wel ‘bereik’ of ‘range’ genoemd. Je kan het vergelijken met de afstand die een auto kan rijden op één volle tank benzine of diesel. Een rijbereik van 200 tot 400 km is voor de meeste mensen ruim voldoende, want 80% van de Vlamingen rijdt gemiddeld minder dan 50 km per dag.

Salariswagens leggen dubbel zo veel afstand af. Dat is nog steeds ver onder het gemiddelde rijbereik van een doornsee elektrische wagen. Recente, duurdere modellen halen overigens al ruim meer dan 400 kilometer tussen twee laadbeurten.

De uitdaging van elektrisch rijden is niet de dagelijkse ritten. De uitdaging is de (meestal uitzonderlijke) lange ritten. Extra lange ritten doe je hoofdzakelijk op de snelweg, en dan is het verbruik helaas net het hoogst.

Conclusie: voor de meeste chauffeurs is het rijbereik van een doorsnee elektrische wagen méér dan voldoende om hun dagelijkse ritten te dekken. Vergeet niet dat je vaak kunt opladen bij je bestemming zodat je de terugrit begint met een vollere batterij. Tijdens extra lange ritten kan je bijladen aan een snellaadpaal, bijvoorbeeld bij een pauze langs de snelweg. Dat kan steeds vaker ook aan een ultrasnellaadpaal, zodat de pauze korter wordt. Reizen met een elektrische auto is niet langer een probleem.

Bronnen:

Van wat hangt de actieradius af?

De actieradius van een elektrische auto verschilt per model, maar hangt grotendeels af van 4 factoren.

  • Grootte van de batterij: de hoeveelheid elektriciteit die een batterij kan opslaan, wordt uitgedrukt in kilowattuur. Dit heet de capaciteit. De capaciteit hangt af van de grootte van de batterijen. Een groot batterijpakket slaat meer energie op dan een kleiner batterijpakket. Ook is er de energiedichtheid. Dit is het verband tussen de capaciteit en de grootte van een batterijpakket. De energiedichtheid gaat omhoog dankzij nieuwe batterijtechnieken. Daarom zijn er steeds kleinere batterijen nodig om dezelfde hoeveelheid elektriciteit op te slaan.
  • Weersomstandigheden: in de zomer is je actieradius 10 tot 20% hoger dan het gemiddelde en in de winter ligt het 10 tot 20% lager. De buitentemperatuur beïnvloedt de batterij, en de batterij moet ook stroom leveren voor koeling of verwarming.
  • Rijgedrag: rustig en defensief rijgedrag heeft een positieve invloed op je rijbereik. Hard optrekken en snel rijden vraagt exponentieel veel meer energie.
  • Type rijweg: op tragere stads- of dorpswegen verbruik je veel minder elektriciteit dan op de autostrade, en kan je dus meer kilometers afleggen. Maar ook op de autostrade is het verschil tussen 110 km/uur of 130 km/uur voor je rijbereik al groot.

Strookt het rijbereik van de fabrikant met de realiteit?

De autofabrikanten geven informatie aan de hand van standaardtesten. De Worldwide harmonized Light Vehicles Test Procedure (WLTP) is sinds 2018 de standaardtest.

Bij ideale temperaturen (20 tot 25 graden) en een normale rijstijl op gewone wegen kan je het verbruik volgens de WLTP benaderen. In de winter, en zeker als het vriest, zal het rijbereik lager liggen.

Elektrische auto’s zijn over het algemeen gevoelig voor hoge snelheden. Het zal een heel verschil maken als je vrijwillig je snelheid beperkt op de autostrade.

Het echte, praktisch rijbereik kan je te weten komen op basis van ervaringen van echte gebruikers, zoals op de websites EV-database.nl en eGear.be. Als vuistregel mag je de WLTP*(75 à 80%) nemen voor een correctere inschatting. Maar veel hangt af van je eigen rijstijl.

Update 22/2/2023

Laden

Hoe moet je een elektrische auto opladen?

Een elektrisch voertuig opladen is heel gemakkelijk. Je haalt de kabel uit de kofferbak en steekt die in het laadpunt. Het voertuig zorgt er zelf voor dat het laden correct verloopt en stopt zodra de batterij vol is.

Waar je laadt, kies je zelf: aan een publieke laadpaal of aan een privé laadpunt thuis of op het werk. Ga je op bezoek bij familie of vrienden en is er geen laadpunt voorhanden, dan laad je met de meeste auto’s via een speciale kabel aan een gewoon (geaard) stopcontact. Voor de veiligheid gebruik je daarbij beter geen verlengkabel. Ongeveer 90% van alle laadbeurten gebeurt thuis of op het werk.

Om te laden aan publieke laadpalen heb je een laadpas nodig. Helaas werken nog niet alle laadpassen op alle laadpalen. Daar wordt wel aan gewerkt. Afhankelijk van de laadpas die je gebruikt kan het tarief verschillen.

Meer weten?

  • Op deze pagina vind je een overzicht van de leveranciers van laadpassen en de kosten die zij al dan niet aanrekenen.

Hoeveel laadpunten zijn er in Vlaanderen?

Op 1 januari 2023 telde Vlaanderen meer dan 7.600 publieke laadpunten, waarvan meer dan 500 snellaadpunten. Die vind je vooral in tankstations langs de autosnelweg. Tel je de semipublieke laadpunten mee, dan kom je al uit bij meer dan 20.000 laadpunten in Vlaanderen.

Gemiddeld rijden er 10 elektrische wagens (BEV + PHEV) rond per publiek laadpunt. Dat is een goede verhouding, want de meeste mensen laden privé of op het werk. Je hoeft dus niet te vechten om een plaatsje. Bovendien zal het laadnetwerk de komende jaren in snel tempo toenemen: de Vlaamse overheid heeft de ambitie uitgesproken om tegen 2025 35.000 laadequivalenten en tegen 2030 100.000 laadequivalenten te voorzien in Vlaanderen. Een laadequivalent is een manier om het aantal laadpunten te tellen, waarbij rekening wordt gehouden met het vermogen en de beschikbaarheid van het laadpunt (publiek of semi-publiek). 

Meer weten?

  • Op deze pagina vind je een kaart met alle (semi-)publieke laadpalen in België.
  • Ook boordcomputers van sommige modellen en apps van laadpasaanbieders tonen je waar je publiek of privé kan opladen, zoals de apps van Chargemap, Plugsurfing, Smoov, etc.

Update: 22/2/2023

Hoeveel kost het laden?

Laad je thuis, dan hangt de kostprijs van het laden af van je elektriciteitscontract. De elektriciteitsprijs is aan sterke schommelingen onderhevig, dus hier zitten grote verschillen op. Begin februari 2023, betaal je bij een nieuw contract ongeveer € 0,35 per kWh, wat neerkomt op zo’n € 6 per 100 kilometer. Rijden op elektriciteit is dan goedkoper dan rijden op benzine of diesel, waarvoor je al snel meer dan € 10 per 100 km betaalt (bij prijzen boven € 1,7 / liter). Thuisladen heeft wel invloed op het capaciteitstarief dat je betaalt (zie hieronder bij “Wat is de invloed van het capaciteitstarief op de kostprijs van thuisladen?”).

Heb je thuis zonnepanelen? Dan ligt de kostprijs nog lager. Laad je op het werk, dan kan je misschien ook opladen aan voordelige prijzen. Laad je bij een publiek laadpunt, dan hangt de prijs af van het basistarief van de laadpaal, het pasje waarmee geladen wordt en jouw abonnement. De basistarieven van de publieke laadpalen liggen begin 2023 tussen € 0,41 en € 0,70 per kWh. Je kan ze hier raadplegen. Voor snellaadpalen liggen de tarieven hoger. Daar laad je dus best enkel wanneer je lange afstanden moet afleggen en weinig tijd hebt om te laden. 

Update 22/2/2023

Hoe lang duurt opladen buitenshuis?

Niet alleen het vermogen van de laadpaal is van belang voor de laadsnelheid, maar ook wat de auto kan laden en voor beide factoren is er nogal wat verschil.

De laadtijd speelt veel meer een rol bij het opladen onderweg dan op bestemming. Wanneer je laadt op je bestemming, laad je gewoon op zolang je op je bestemming blijft.

Onderweg wil je wel zo snel mogelijk bijladen om daarna verder te rijden. Daarvoor moet je bij een snellader of ultrasnellader zijn. Na een halfuur laden aan een standaard snellaadpaal (die 50kW levert) kan je met een elektrische auto meestal 100 tot 150 kilometer extra rijden. Je krijgt na dat halfuur het hoogste extra rijbereik met een zuinige auto en een chauffeur die zijn rechtervoet in bedwang houdt.

Steeds meer elektrische auto’s kunnen ultrasnel laden op voorwaarde dat ze gekoppeld worden aan een ultrasnellader. Er zijn meer en meer ultrasnelladers die tot 150 of zelfs 350 kW kunnen leveren. Weliswaar zijn er nog geen auto’s die aan 350 kW kunnen laden. Het maximale laadvermogen maar ook de laadcurve van verschillende modellen kan sterk verschillen.

Update 22/2/2023

Ik heb zonnepanelen. Hoe en wanneer laad ik op?

Het moment van opladen heeft geen financiële gevolgen voor eigenaars van zonnepanelen zolang ze een terugdraaiende teller hebben. Zodra er een digitale meter is, heeft de eigenaar er alle belang bij om de zonnestroom zoveel mogelijk onmiddellijk te verbruiken. Je betaalde bijvoorbeeld eind 2022, afhankelijk van het contract met je leverancier, ongeveer 60 cent voor 1 kilowattuur (kWh) die je van het net afnam en je kreeg ongeveer 20 cent per kWh terugleververgoeding voor de stroomoverschotten die je op het net injecteert. Je krijgt dus een vergoeding voor de elektriciteit die je op het elektriciteitsnet zet, maar wel aan een veel lager tarief dan de elektriciteit die je afneemt. Het is daarom voordelig als je de groene stroom van je zonnepanelen meteen verbruikt.

Met een hoger ‘zelfverbruik’ zal je ook minder betalen voor het gebruik van het elektriciteitsnet. Zonnepaneleneigenaars zonder digitale meter betalen het prosumententarief voor het gebruik van het distributienet. Dat is een forfaitaire vergoeding die gebaseerd is op het vermogen van de omvormer van de zonne-installatie. Als je zonnepanelen hebt én een digitale meter betaal je geen forfaitaire maar een reële netvergoeding. Je betaalt dan alleen voor het gebruik van het elektriciteitsnet voor de elektriciteit die je van het net afneemt, dat is dus als je zonnepanelen geen of onvoldoende elektriciteit opwekken voor je verbruik op dat moment.

Hoe minder elektriciteit je van het net afneemt, hoe minder netvergoeding je zal betalen. Voor alle volledigheid: je betaalt geen netvergoeding voor de zonnestroom die je in het net injecteert. Je verhoogt je ‘zelfverbruik ‘als je een elektrische auto overdag thuis oplaadt, bij voorkeur aan een intelligent laadpunt dat het laadvermogen aanpast aan de geproduceerde zonnestroom én aan de andere stroomverbruikers in huis.

Update: 22/2/2023

Wat is de invloed van het capaciteitstarief op de kostprijs van thuisladen?

Op 1 januari 2023 is het capaciteitstarief ingevoerd, behalve voor beschermde klanten.

De digitale meter zal iedere maand het kwartier nemen waarin je het hoogste vermogen van het elektriciteitsnet vraagt. Het gemiddelde van je maandpieken bepaalt het jaarlijkse capaciteitstarief dat je zal betalen zodra je een digitale meter hebt. Je betaalt een forfaitair capaciteitstarief zolang je nog een analoge meter hebt. Dat forfaitair tarief is berekend op een vermogenspiek van 2,5 kW.

Het capaciteitstarief is geen extra tarief, maar een andere manier om de bijdrage van de verbruiker in de netkosten te berekenen.

Het capaciteitstarief leidt tot een lagere stroomprijs voor je verbruik (kWh). Dat is vooral interessant voor grote verbruikers van netstroom zoals mensen die veel kilometers elektrisch rijden. Nadat de netbeheerder een digitale meter heeft geplaatst bij jou thuis, heb je er belang bij om stroompieken te vermijden. Het zal geld kosten als je laadt aan een hoog vermogen. Voor alle duidelijkheid: de maandpiek staat los van het aansluitvermogen. Het maakt dus niet uit of je een monofasige of driefasige aansluiting hebt.

De invoering van het capaciteitstarief kan voordelig zijn voor grote verbruikers van netstroom, zoals gezinnen die elektrisch rijden. Zodra ze over een digitale meter beschikken is het wel belangrijk dat ze hun auto niet laden aan een te hoog vermogen. Ze vermijden best ook grote verbruikers zoals het fornuis, de droogkast, de wasmachine en de vaatwasser terwijl ze hun auto laden. Of nog beter: ze verlagen best het laadvermogen als die andere toestellen aan het werk zijn. Dat kan makkelijk door een intelligent laadpunt met “load balancing”.

Het capaciteitstarief kan een voordeel zijn voor grote verbruikers van zonnestroom zodra ze over een digitale meter beschikken. Het is dan wel belangrijk dat ze hun auto niet laden aan een hoog vermogen terwijl hun zonnepanelen weinig of niet produceren.

Laden aan een hoog vermogen (bijvoorbeeld 11 kW) is alleen nodig voor mensen die dagelijks erg veel kilometers rijden. Voor de meeste mensen kan laden aan een laag vermogen (bijvoorbeeld 3,6  kW) volstaan om voldoende bij te laden.

Als je gemiddelde maandpiek over de laatste 12 maanden 1 kW hoger is door te laden dan betaal je voor een heel jaar ongeveer 40 euro (+ btw) extra. 

Update 22/2/2023

Hoe kan ik mijn elektrische auto het milieuvriendelijkst opladen?

Een elektrische auto is het milieuvriendelijkst als je hem oplaadt met hernieuwbare energie. Wil je zeker weten dat je auto op groene stroom rijdt, kies dan voor een energiecontract met 100% groene stroom en laad je auto thuis op. Of je wekt zelf stroom op, met zonnepanelen bijvoorbeeld. Wanneer je zelf stroom opwekt uit hernieuwbare energiebronnen, rijdt je ook nog eens het goedkoopst. Groener kan bijna niet.

Als je oplaadt aan een laadpaal ben je afhankelijk van het energiecontract van de laadpaalprovider. De energiemix in België bestond in 2022 uit 67% koolstofvrije elektriciteit (hernieuwbaar + nucleair).

Meer weten?

  • Richard De Jong legt in deze blog haarfijn uit hoe je zo groen mogelijk kan laden.

Update 22/2/2023

Is een e-auto thuis opladen veilig? Is er kans op brand?

Het risico op brand met een elektrische auto is niet groter dan bij een auto die op diesel of benzine rijdt. Ook laadpunten, openbare laadpalen en snellaadstations moeten – net als elektrische auto’s – aan strenge eisen voldoen. Ze zijn veilig zolang ze door een goedgekeurde installateur geplaatst zijn. Wel moet de brandweer anders optreden als er brand is bij een elektrische auto, dan bij een auto die op benzine of diesel rijdt.

Bijna alle elektrische auto’s kan je via een speciale laadkabel ook opladen aan een gewoon geaard huishoudelijk stopcontact. Hoewel mobiele laders uitgerust zijn met een beveiliging, is de vraag of een huishoudelijke elektriciteitsinstallatie geschikt is voor de langdurige belasting door het opladen van een elektrische auto. In elk geval dient de stroom beperkt tot 10 Ampère en mogen geen andere toestellen op dezelfde elektrische kring aan het werk zijn. Je installeert dus beter een thuislaadpaal of een wandlader. Die wordt aangesloten op een aparte elektrische kring met eigen zekering. Bovendien laad je veel sneller op aan een thuislaadpaal dan via het gewone stopcontact.

Meer weten?

Produceren we genoeg elektriciteit om allemaal elektrisch te gaan rijden?

België telt bijna 6 miljoen personenwagens. Slechts 90.000 daarvan zijn elektrisch. Dat aantal zal tegen 2030 nog sterk toenemen, naar schatting zullen er dan 1,5 miljoen elektrische wagens op onze wegen rijden. Toch zou vraag naar elektriciteit voor deze wagens in 2030 slechts 6% van de totale elektriciteitsvraag zijn. 

De grootste uitdaging is om het elektriciteitsnet klaar te stomen om al die voertuigen op te laden. Hiervoor heeft Fluvius een investeringsplan ter waarde van 4 miljard euro uitgewerkt. 

Daarnaast moet er sterk ingezet worden op oplossingen om de pieken en dalen op te vangen en efficiënt met onze grondstoffen om te gaan, via: 

  1. Stimulansen om ervoor te zorgen dat niet iedereen in hetzelfde gebied tegelijkertijd oplaadt.
  2. Meer capaciteit om flexibel stroom te voorzien in de moeilijke momenten.

Autodelen. Niet elke wagen moeten we vervangen door een elektrisch exemplaar. Autodelen heeft - naast fietsen en het openbaar vervoer - nog gigantisch veel potentieel. Wist je dat een privé-auto gemiddeld 95% van de tijd gewoon stilstaat, op straat of in de garage? Eén deelauto vervangt al snel 5 tot 10 privéwagens. Dat zijn heel veel auto’s minder die we moeten opladen.

Update 22/2/2023

Hoe balanceren we het net?

Wanneer we helemaal overgeschakeld zijn op hernieuwbare energie, zullen we pieken en dalen op het elektriciteitsnet moeten opvangen. Vaak worden elektrische auto’s genoemd als een oorzaak van het probleem, terwijl ze net een deel van de oplossing zijn. 

De grootste dalen - wanneer we meer elektriciteit vragen dan we zelf produceren - doen zich voor in de winter, tussen 17u en 19u. Iedereen komt thuis, doet de lichten aan, zet de verwarming op en slaat aan het koken.

‘Slim’ of ‘flexibel’ laden houdt in dat we onze elektrische auto’s opladen wanneer het aanbod hoger is dan de vraag. Bijvoorbeeld overdag, aan de zonnepanelen. ‘s Avonds, wanneer de vraag groter is dan het aanbod, kan de autobatterij dan weer wat elektriciteit afgeven om het net te balanceren. De huidige generatie elektrische auto’s is nog niet uitgerust om elektriciteit aan het net terug te leveren, maar dit systeem is wel al volop in ontwikkeling.

Smart charging-applicaties helpen ons vandaag al om slim te laden. Die apps controleren het laadproces van de auto. Op die manier wordt de auto thuis opgeladen wanneer de energie het goedkoopst is en wanneer er veel elektriciteit beschikbaar is.

Meer weten?

Klimaat, luchtverontreiniging & gezondheid

Is een elektrische auto beter voor het klimaat dan een benzine- of dieselwagen?

Ja, betrouwbare studies hebben al meerdere keren bewezen dat een elektrische auto beter is voor het klimaat dan zijn tegenhanger die op diesel of benzine rijdt.

De auto die het beste is voor het klimaat, is de auto die de minste broeikasgassen uitstoot. Het bekendste broeikasgas is CO2

  • Bij de productie van een elektrische auto wordt meer CO2 uitgestoten dan bij een brandstofauto, vooral door de fabricage van de accu. Die CO2-uitstoot varieert wel sterk afhankelijk van hoe de elektriciteit die bij de productie wordt gebruikt opgewekt is.
  • Wanneer een elektrische auto oplaadt varieert de CO2-uitstoot afhankelijk van hoe de elektriciteit wordt opgewekt. Groene stroom (zonnepanelen, windmolens, …) stoot geen CO2 uit, grijze stroom (gas, olie,…) wel.
  • Tijdens het rijden stoot een elektrische wagen helemaal geen CO2 uit, terwijl een benzine- of dieselauto wel CO2-emissies produceert door de verbranding van diesel of benzine in de motor.

Wat nu? Als je de optelsom zou maken blijft de elektrische wagen het klimaatvriendelijkst. Als het gaat om CO2 zijn elektrisch auto’s 3 keer schoner dan benzine- of dieselwagens als je laadt op grijze stroom (bij de huidige Belgische energiemix), en zelfs 5 keer schoner wanneer ze rijden op groene stroom. Reken maar dat we in de toekomst trouwens steeds meer groene stroom gaan produceren.

Meer weten?

  • De Europese federatie voor duurzaam vervoer, Transport & Environment, ontwikkelde een tool om de CO2-uitstoot van elektrische wagens met conventionele wagens te vergelijken per land.

Update 22/2/2023

Is een elektrische auto beter dan een plug-in hybride?

Ja. Doordat plug-in hybrides vaak een grote verbrandingsmotor hebben en een kleine batterij, is de afstand dat ze elektrisch kunnen rijden erg beperkt. Bovendien is er - zelfs bij volle batterij - vaak ondersteuning via de verbrandingsmotor, bijvoorbeeld bij hoge snelheden of bij een helling. Op basis van praktijktesten blijkt dat de CO2-uitstoot van plug-in hybrides vele malen hoger ligt dan de officiële uitstoot die de fabrikanten rapporteren, die sowieso al een stuk hoger dan de nuluitstoot van 100% elektrische wagens. Om tot een klimaatneutraal voertuigpark te komen en onze uitstoot snel te verminderen, is het daarom nodig dat we zo snel mogelijk overschakelen op volledig elektrische modellen.

Update: 22/2/2023

Past elektrisch rijden binnen een duurzaam mobiliteitssysteem?

Tot een duurzaam mobiliteitssysteem komen we pas als we inzetten op drie assen, ook wel de “3 V’s” genoemd. 

  • Verminderen: In de eerste plaats is het belangrijk om onnodige verplaatsingen te vermijden, bijvoorbeeld door een online meeting i.p.v. een fysieke afspraak. Ook via een goede ruimtelijke ordening, die inzet op kernverdichting, kunnen het aantal afgelegde kilometers verminderd worden. 
  • Verschuiven: Een tweede cruciale as is de inzet op meer duurzame verplaatsingswijzen, zoals verplaatsingen te voet, met de fiets, het openbaar vervoer of via gedeelde mobiliteit. Deze verplaatsingen zijn veel efficiënter op vlak van ruimte-, energie- en materialengebruik, en zorgen voor een lagere uitstoot en meer verkeersveiligheid. Ook voor de gezondheid brengt dit belangrijke voordelen met zich mee.
  • Verschonen: Om tot een klimaatneutraal mobiliteitssysteem te komen, moeten we alle (vracht-)wagens elektrificeren. Dat brengt niet alleen een grote klimaatwinst met zich mee (zie vraag hierboven), ook voor de luchtkwaliteit is het een belangrijke win. Belangrijk hierbij is dat ingezet wordt op kleine elektrische wagens, die het best gedeeld worden. De inzet op kleine wagens kan de vraag naar essentiële metalen met een kwart doen dalen en zorgt voor een lager energieverbruik.

Is een elektrische auto beter tegen lawaaihinder?

Ja, elektrische auto’s zijn een stuk stiller dan benzine- of dieselauto’s. Voor mensen die dicht bij drukke wegen wonen kunnen e-auto’s een groot verschil maken.

Ze zijn echter niet geluidloos: de wrijving van de banden over het asfalt is duidelijk hoorbaar. Bovendien krijgen nieuwe elektrische auto’s verplicht een akoestisch waarschuwingssysteem. Daardoor maakt de auto een zacht maar opvallend geluid wanneer je minder dan 20 km/u rijdt, om voetgangers te wijzen op een naderend voertuig. Rij je sneller dan 20 km/u, dan maken de banden over het asfalt zelf genoeg lawaai en stopt het waarschuwingsgeluid.

Is een elektrische auto beter voor de luchtkwaliteit?

Ja, een elektrische auto is zeker beter voor de luchtkwaliteit. In steden zijn ze wel 8 keer beter voor de gezondheid dan dieselauto’s, en 3 keer beter dan benzinewagens, volgens een studie van de VUB. In nieuwe modellen verkleinen de verschillen wel drastisch dankzij de strengere Euronormen. Vanaf de nieuwe Euronorm (Euro 7) zouden er ook een limiet komen op de niet-uitlaatemissies van elektrische wagens, dat zijn de fijnstof emissies afkomstig van slijtage van de remmen en de banden.

Auto’s vervuilen de lucht op 2 manieren: door de uitstoot van stikstofoxides en door de uitstoot van fijn stof.

Update 22/2/2023

Stoot een elektrische auto meer of minder fijn stof uit dan een benzine- of dieselwagen?

Een elektrische auto stoot minder fijn stof uit dan een benzine- of dieselwagen.

Fijn stof en stikstofoxiden komen onder meer uit de uitlaat. Een elektrische wagen heeft - in tegenstelling tot een wagen met een verbrandingsmotor - geen uitlaat.

Fijn stofdeeltjes komen ook vrij door slijtage van banden en de remmen. Een elektrische wagen produceert tijdens het remmen dus wel fijn stof, net zoals benzine- en dieselwagens. Een e-auto is bovendien zwaarder en heeft meer vermogen, waardoor de remmen iets harder moeten werken en de banden sneller slijten. Maar ondanks de krachtige elektromotor en het hogere gewicht van de auto is je rijstijl de meest bepalende factor voor fijn stof. Een e-auto laat namelijk toe om regeneratief te remmen, ofwel afremmen op de elektromotor. Daarbij win je niet alleen elektriciteit terug, je banden en remmen slijten er minder snel door. Daarom komt er netto minder fijn stof vrij door slijtage dan bij een auto die op benzine of diesel rijdt. 

De onafhankelijke onderzoeksorganisatie TNO vergeleek de slijtage en de fijn stofuitstoot van elektrische en conventionele auto’s in de praktijk. Zij kwamen tot de conclusie dat de gemiddelde fijn stofuitstoot als gevolg van banden- en remmenslijtage bij een elektrische auto circa 25% lager ligt dan bij een conventionele auto.

Meer weten?

  • ANWB zet in dit artikel de oorzaken uiteen voor de fijnstofuitstoot van elektrisch rijden.

Stoot een elektrische auto stikstofoxide uit?

Neen, een elektrische auto heeft geen uitlaat waar stikstofoxide of fijn stof kan uitkomen, in tegenstelling tot auto’s met een verbrandingsmotor, zoals diesel- en benzinewagens. Stikstofoxide is schadelijk voor de gezondheid, veroorzaakt smog en draagt bij aan de verzuring en overbemesting van de natuur. 

Elektrische auto’s rijden wel op elektriciteit. Als die elektriciteit opgewekt wordt in gas- of steenkoolcentrales, komt daarbij stikstof vrij. In België wordt het merendeel van de elektriciteit geproduceerd met kernenergie en hernieuwbare energie. Daarbij komt dan weer geen stikstof vrij.

Lost een elektrische auto het fileleed op?

Absoluut niet. Ook al is een e-auto beter voor het klimaat, het blijft een auto, met dezelfde maatschappelijke nadelen die de auto altijd al heeft gehad: verkeersveiligheid, parkeerdruk, ruimtegebruik en files. Enkel auto’s vergroenen lost ons mobiliteitsprobleem dus niet op. We hebben daarom ook een shift nodig naar collectieve en propere vervoersmiddelen. Door in te zetten op autodelen in combinatie met wandelen, fietsen en het openbaar vervoer kunnen we onze mobiliteit écht verduurzamen.

Batterijen

Hoelang gaat de batterij van een elektrische auto mee?

De batterijen van een elektrische auto zijn heel belangrijk, maar ook duur. Om deze reden doen fabrikanten er alles aan om batterijen zo lang mogelijk te gebruiken. Toch neemt de kwaliteit van de batterijen door het gebruik en met de jaren af. 

Hoeveel elektriciteit een autobatterij kan opslaan neemt gemiddeld met 2 tot 2,5 % per jaar af. Gelukkig stijgt de levensduur van nieuw geproduceerde batterijen jaar na jaar dankzij technologische vooruitgang.

De meeste producenten garanderen gedurende 8 jaar of 160.000 kilometer (wat het eerste voorvalt) dat de batterij minstens 70 of 80 % van zijn oorspronkelijke capaciteit behoudt. Een autobatterij gaat dus minstens zo lang mee, ook als de gebruiker er gewoonten op nahoudt die nadelig zijn voor de levensduur, zoals zeer frequent snelladen en altijd laden tot 100 procent. Gelukkig bestaat er voor dit laatste probleem een oplossing: het battery management system dat vervat zit in de meeste elektrische wagens. Dit systeem bewaakt en beïnvloedt automatisch de levensduur en de prestaties van de batterij en zorgt tevens voor een nog beter veiligheidssysteem.

Er rijden nu al elektrische auto’s rond met honderdduizenden kilometers op de teller. Logisch dat er ook producenten zijn die meer garanties bieden. Er is zelfs een elektrische auto op de markt met een garantie van 1 miljoen kilometer of 10 jaar (wat het eerste voorvalt).

(Te) veel kilometers vormt dus niet de uitdaging, wel blijft het voorlopig de vraag hoe de batterij evolueert na een gebruik van vele jaren. Elektrische wagens rijden immers nog niet zo veel jaren rond. 

Meer weten?

Hoeveel CO2 stoot de productie van de batterijen uit?

De koolstofvoetafdruk van de meest voorkomende EV-batterij, de lithium-ion-accu, werd in november 2019 geschat op een CO2-equivalent van 61 tot 106 kilogram per kilowattuur (kWh) capaciteit. Die impact daalt erg snel, want in 2017 was er nog sprake van 150 tot 200 kg CO2 per kilowattuur capaciteit.

De CO2-uitstoot bij de de productie van de batterij hangt sterk af van het type productie; en hoe de energie die nodig is bij de productie wordt opgewekt. Als batterijen worden geproduceerd met fossiele energie, is de milieubalans slechter. 

Als de fabriek op 100% hernieuwbare energie draait, mag je uitgaan van de laagste CO2-uitstoot van 61 kg. Verschillende producenten van EV’s, batterijen en batterij-onderdelen - zoals Tesla, Northvolt en Umicore - kiezen er voor om hun productiefaciliteiten te laten draaien op hernieuwbare energie.

Stel: we gaan uit van het meest vervuilende cijfer van 106 kg/kWh en van een gemiddelde batterij met een vermogen van 48 kWh. Dan komt er bij het maken van de batterij dus in totaal iets meer dan 5 ton CO2 vrij. Om die CO2 goed te maken - in vergelijking met een benzineauto die geen batterij nodig heeft - zou je 42.400 kilometer moeten rijden als je je auto oplaadt met stroom volgens de huidige standaard Belgische energiemix. In dit ‘ergste geval’ is een elektrische auto dus al beter voor het klimaat dan een benzineauto na 42.400 km. Gebruik je enkel groene stroom om op te laden? Dan hoef je zelfs maar 31.800 kilometer te rijden.

De meeste mensen rijden per jaar zo’n 15.000 kilometer. De extra CO2-uitstoot van de slechtst scorende batterij heb je in dit geval dus al na 2 tot 3 jaar gecompenseerd.

Meer weten?

  • Bekijk de conclusies van deze en andere studies door Transport & Environment.
  • Voor onze berekening, nemen we het uitgangspunt van onderzoeker Auke Hoesktra, dat je 0,12 kg/km CO2 bespaart met de huidige energiemix in België door te rijden met een EV in vergelijking met een benzineauto; en 0,16 kg/km als je op groene stroom rijdt. Je hebt (106 * 48 =) 5.088 kg CO2 nodig voor de productie van de batterij. Dit deel je door 0,12 kg/km en je krijgt 42.400 km.

Hoe zit het met de ontginning van de metalen voor EV-batterijen, zoals kobalt?

Voor het maken van benzine en diesel heb je olie nodig. Voor het maken van batterijen voor telefoons, laptops en elektrische auto’s heb je metalen zoals kobalt en lithium nodig. Die worden, net zoals olie, uit de aarde gehaald. Dat gebeurt in mijnen. Soms gebeurt dat in onaanvaardbare werkomstandigheden, bijvoorbeeld in Congo. Daar komt ongeveer 60% van het kobalt vandaan dat we wereldwijd gebruiken. 20% van het kobalt uit Congo komt uit artisanale mijnbouw, in tegenstelling tot grootschalige industriële mijnbouw. Amnesty International kaartte al aan dat in de artisanale mijnbouw grove mensenrechtenschendingen plaatsvinden. Bond Beter Leefmilieu ijvert er samen met andere organisaties voor dat kobalt- en autobedrijven de situatie van de artisanale mijnbouwers en werknemers van mijnbouwbedrijven verbeteren. Zo zijn er een aantal bedrijven die wel degelijk stappen ondernemen, maar dit gebeurt te weinig en te traag. 

Volgens Amnesty International is het sluiten van de slechte mijnen geen oplossing voor het probleem. Meer transparantie, het stoppen en tegengaan van kinderarbeid en mensenrechtenschendingen daarentegen wel.

Ontwikkelaars verminderen intussen de hoeveelheid kobalt in batterijen, omdat kobalt ook veel duurder is dan andere batterijmaterialen. Er zijn ook bij ons al auto’s met kobaltvrije batterijente koop.

Meer weten?

Hoe verloopt de recyclage van de autobatterijen?

Net zoals elke andere batterij krijgt ook de EV-batterij een tweede leven. Bijvoorbeeld als thuisbatterij, voor het opslaan van elektriciteit uit zonnepanelen. Is de batterij echt op, dan nog wordt die niet zomaar bij het restafval gezet. Uit versleten batterijen recupereren we alle mogelijke grondstoffen bij de recyclage

De batterijen uit elektrische voertuigen worden eerst van kunststoffen en metalen ontdaan. Ongeveer 30% van de batterijpacks krijgt een nieuwe bestemming, 70% gaat naar recyclage. Meer dan 90% van de kostbare metalen worden hergebruikt voor batterijen of andere hoogwaardige toepassingen*.

In België coördineert Febelauto de veilige inzameling, verwerking en recyclage van EV-batterijen. 

* Het terugwinnigspercentage van nikkel en kobalt bedraagt 97%, voor lithium ligt dit rond de 90%.

Meer weten?

  • Febelauto ontwikkelde een animatiefilmpje over de inzameling en recyclage van EV-batterijen.
  • Watt4ever: het Belgisch consortium gespecialiseerd in de circulaire toepassing van afgedankte elektrische batterijen
  • Transport & Environment onderzocht het volume aan toekomstige EV-batterijen, hun levensduur, herbestemmings- en recyclage potentieel, en formuleert een aantal aanbevelingen.
  • Platform Electromobility stelde een veelgestelde vragenlijst op over EV-batterijen.
  • Deze studie onderzocht het recyclage potentieel van lithium vanuit een circulair perspectief.

Elektrisch autodelen

Waarom is elektrisch autodelen goed voor het milieu?

Enkel elektrisch rijden lost de files niet op. Want er zijn nog altijd te veel auto’s. Overstappen naar elektrische auto’s heeft alleen zin als we ook meer inzetten op wandelen, fietsen, openbaar vervoer én autodelen. 

Eén gedeelde wagen vervangt al gauw 5 tot 10 privéwagens. Dat zijn een hoop grondstoffen uitgespaard. Autodelen doet mensen ook bewuster nadenken over hun autogebruik, waardoor ze sowieso minder kilometers gaan rijden. Doorgaans kom je door te autodelen ook goedkoper uit dan bij de aanschaf van een vergelijkbaar model voor privégebruik.

Meer weten?

Infographic mobiliteit

Hoeveel elektrische deelwagens zijn er?

In 2021 reden er 810 elektrische deelwagens rond in België, goed voor 25% van het totaal aantal deelwagens (zonder particuliere systemen mee te tellen). Dit is meer dan bij onze noorderburen (17%). België doet daarmee ook beter dan Duitsland (18%) en het VK 7%), en is een Europese topregio op vlak van elektrisch autodelen.

Meer weten?

  • Bekijk de cijfers van Autodelen.net over elektrisch autodelen in Vlaanderen.

Update 22/2/2023

Hoe kan ik elektrisch autodelen als particulier?

In Vlaanderen zijn er heel wat verschillende spelers die elektrisch deelwagens aanbieden of faciliteren. Grosso modo kan je ze opdelen in 2 categorieën:

  • Autodeelaanbieders met eigen wagens (denk aan BattMobiel, Partago, Zen Car, en meer). Je huurt dan een wagen bij een aanbieder die zelf eigenaar is van de auto’s. 
  • Autodeelplatformen die werken met privé-wagens (CozyCar, Dégage, Getaround, en meer). Je leent of huurt een privé-auto van een persoon, zoals je buurvrouw of collega. Dit kan via een huurformule of puur kostendelend zijn, afhankelijk van het platform.

Modellen, tarieven, standplaatsen, verzekeringsformules, betaalmethodes, … Ze variëren van aanbieder tot aanbieder. Sommige aanbieders werken enkel met elektrische wagens, andere hebben ook ‘gewone’ auto’s. Op Autodelen.net heb je een prachtig overzicht van de mogelijkheden in Vlaanderen. Enkele maanden elektrisch autodelen kan bovendien dienen als testperiode voor wie twijfelt over de aankoop van een eigen elektrische wagen.

Meer weten?

Waar vind ik meer info over elektrisch autodelen?

Autodelen.net, het netwerk van gedeelde mobiliteit, is het aanspreekpunt in Vlaanderen voor alles wat betreft (elektrisch) autodelen. Je kan via hun website deelwagens in jouw buurt zoeken en de prijzen en formules van alle aanbieders vergelijken.

Toch nog een vraag?

We stelden de antwoorden in deze FAQ met zorg samen in samenwerking met experts uit de EV-sector. Blijf je toch nog met een vraag zitten of heb je opmerkingen op één van bovenstaande antwoorden? Aarzel dan niet om ons te contacteren.

Naomi Cambien

Beleidsexpert transport ~ woordvoerder