Coherente mobiliteitsmaatmaatregelen zijn de oplossingen bij uitstek voor gezondheid, vervoersarmoede, welzijn, veiligheid en ruimtegebruik. (c) Rawpixel via Freepik

VEKP: Mobiliteitsluchtkastelen zonder beleid of centen

Coherente mobiliteitsmaatmaatregelen zijn de oplossingen bij uitstek voor gezondheid, vervoersarmoede, welzijn, veiligheid en ruimtegebruik. (c) Rawpixel via Freepik

Met stip steekt mobiliteit de andere niet-ETS sectoren voorbij op vlak van klimaatimpact: meer dan één derde van de emissies stonden in 2021 op het conto van onze wagens en vrachtwagens. Gaat dan ook één derde van de Vlaamse inspanningen naar deze sector? Helaas. Ambitieuze doelstellingen doorrekenen is vlot gelukt, het beleid om deze haalbaar en betaalbaar te maken blijft uit.

Magische stagnatie

Het begint nochtans goed: de Vlaamse Regering wil de uitstoot door personenmobiliteit met maar liefst 55% terugdringen tegen 2030. Maar dan komt de magie: er komen geen extra maatregelen zoals een investeringsplan voor het openbaar vervoer of een slimme kilometerheffing. En de ambitie om het aantal voertuigkilometers van personen- en bestelwagens met 15% te doen dalen, is volledig opgegeven. Met een stabilisatie is men nu blijkbaar al tevreden. De geesten leken nochtans gerijpt voor de invoer van de slimme kilometerheffing. Het is dan ook bijzonder teleurstellend dat de Vlaamse regering deze boot opnieuw mist, door weerstand vanuit N-VA-hoek. 

De stabilisatie van de kilometers is bovendien niet bijzonder onderbouwd. Ze is onder meer gebaseerd op de regionale mobiliteitsplannen, met daarin ook Vlaamse en federale wensen. Daar duiken - geloof het of niet - de kilometerheffing en een afbouw van het fiscale gunstregime voor bedrijfswagens op. Bijkomend is de prognose gestoeld op het stimuleren van telewerk en een daling in het voertuigbezit. Mooie ideeën, maar zonder beleid of middelen.

Ook een modal shift naar fiets en openbaar vervoer lijkt in dit VEKP uit de hemel te vallen. De verwachtingen rond basisbereikbaarheid blijven groot, in de praktijk rijdt het Vlaamse openbaar vervoer vooral achteruit. Logisch, want door de opgelegde budgetneutraliteit kent elke verbetering elders een weerslag.

Magische elektrificatie

De ambitie om alle nieuwe personen- en bestelwagens vanaf 2029 emissievrij te maken, blijft wel overeind. Via een ambitieus uitfaseringstraject gokt het plan dat één derde van personen- én bestelwagens op onze wegen zero emissie zal zijn in 2030. Dat vraagt om een enorme acceleratie: op dit moment rijdt 2% elektrisch, in de privévloot zelfs maar 0,6%. 

Ambities op vlak van elektrificatie kunnen we alleen maar omarmen. Elke nieuwe fossiele wagen maakt klimaatneutraliteit in 2050 duurder. Het is echter schrijnend dat er anderhalf jaar na het formuleren van deze ambitie nog steeds geen beleid is om haar waar te maken. Over het aangekondigde stimuleringsmechanisme voor nieuwe en tweedehands zero emissiewagens valt de beslissing pas bij de begrotingsopmaak in september. Fingers crossed dat tegen dan álle opties uit de studie van minister Peeters weloverwogen worden, zoals een sociaal leasesysteem i.p.v. prijsverhogende subsidies

Ook dringend nodig om de ambitie waar te maken is een hervorming van de voertuigfiscaliteit. Erg mooi dat het plan deze belangrijke hefboom erkent, maar een gemiste kans dat de hervorming aan de volgende regering wordt overgelaten. De nodige aanpassingen zijn gekend, bijkomend onderzoek werkt vertragend. Alvast een tip: de opname van gewicht zou een belangrijke en sociale stap zijn naar meer verkeersveiligheid en grondstof- en energie-efficiëntie. 

Niet enkel doelstellingen, ook maatregelen

Voor mobiliteit dreigt een gapende kloof tussen doelstelling en resultaat. Er is dringend nood aan een coherent samenspel van investeringen in het openbaar vervoer, de invoer van de slimme kilometerheffing, een hervorming van de verkeersfiscaliteit (met opname van gewicht) en een sociaal leaseplan voor elektrisch rijden. We verwachten ook snel duidelijkheid omtrent de realisatie van de uitfasering van verbrandingsmotoren tegen 2029, inclusief de opname en onderbouwing van die doelstelling in de Clean Power for Transport-Visie.

Dat zijn niet enkel cruciale klimaatmaatregelen, ze zijn dé oplossingen bij uitstek voor gezondheid, vervoersarmoede, welzijn, veiligheid en ruimtegebruik. Zonder een kwaliteitsomslag voor het openbaar vervoer en een realistische aanpak van elektrische mobiliteit, blijven we op de bus wachten, in de file staan en levensjaren verliezen aan de slechte luchtkwaliteit.

Ontdek onze +200 voorstellen voor een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid

Klimaatbeleid

Meer over Klimaatbeleid