(c) Freepik

De toekomst van een klimaatneutrale industrie ligt in de warmtepomp

(c) Freepik

De gasprijzen waren een ongelooflijke katalysator om om te schakelen naar elektriciteit, en de wedloop naar de grootste waterpomp is officieel ingezet.

In een nieuwe studie toont denktank Agora EW aan dat het fossiel gasgebruik in Europa in 2030 kan halveren en in 2050 volledig uitgefaseerd worden. Dat zorgt voor immens veel CO2-reductie. Eén van de blikvangers is de inzet van industriële warmtepompen en elektrificatie van industriële processen. Dat betekent: geen waterstof, wel volop gaan voor veel efficiëntere elektriciteit.

In een Europese studie “Breaking Free from fossil gas” toont denktank Agora EW dat Europa veel sneller het gasverbruik kan reduceren in de energie-, gebouwen- en industriesector. En dat betekent immens veel emissiereducties. Alleen al in de industrie daalt de Europese uitstoot zo van 797 Mton naar 502 MTon in 2030 en tot  36 Mton in 2040. Alleen al in de chemiesector zou een totaal van bijna twee keer het Belgische totale gasverbruik vermeden worden.

Opvallend is dat Agora maar een kleine rol ziet voor waterstof als alternatieve energiebron. In het meest kostenoptimale scenario zou maar 2 miljoen ton groene waterstof nodig zijn, een pak minder dan de 10 miljoen ton waarop Europa mikt met haar RePowerEU. Gezien de productie van waterstof erg energieverslindend is, zou de waterstofhype namelijk een extra uitdaging kunnen worden voor de hernieuwbare energietransitie.

De studie geeft duidelijk aan: elektrificatie is efficiënter, tijd om de doelstellingen van RePowerEU en het Gas Package snel te herzien.

Hoe gaan we die transitie klaarspelen? 

De studie wijst alvast aan dat de rol van raffinaderijen stilletjes aan uitgespeeld is. Dat komt door de toenemende elektrificatie van het wegvervoer en ook de indirecte elektrificaties (zoals synthethische brandstoffen). Daarnaast zit de grootste brok van gas in de industrie in segmenten met lage temperatuurverbranding. Warmtekrachtkoppelingen (WKKs) zullen op die manier sneller verdwijnen en vervangen worden door warmtepompen.

Voor hogere temperaturen (zoals >200°C) is het nog even wachten op grote doorbraken, maar elektrische boilers zijn een hoopgevende piste vanwege hun lage kost en flexibele inzet.  Ze zijn bovendien efficiënter dan waterstofboilers, die 60% meer elektriciteit vragen dan directe elektrificatie. 

De weg naar de grootste warmtepomp

Andere landen staan niet stil en zijn al geruime tijd bezig met het ontwikkelen van industriële warmtepompen. Zo stelde BASF Ludwigshafen alvast een samenwerking voor met MAN Technology vorig jaar voor om een reusachtige warmtepomp te bouwen (120 MW), maar heeft nu besloten de stekker uit het project te trekken, maar bekijken ze andere warmte-gebaseerde oplossingen. 

Ook Takeda, een Japans chemiebedrijf met ook een vestiging in België, presenteerde een grootschalige investering in een industriële warmtepomp. Het interessante hier is dat het niet gaat over lage temperatuurswarmte, maar temperaturen tussen de 100 en 200° C. De BBC bevestigt dat de race naar de grootste warmtepomp is ingezet.

Daarnaast zijn er ook verschillende EU-consortia bezig met het thema van industriële warmtepompen. Denk aan Push2Heat met onder andere VITO aan boord en SPIRIT, met de Tiense Suikerfabriek als pilot-case. Is dit het begin van het steenkoolvrije suikertijdperk?

Hoe start je de warmtepomp-revolutie? 

Dat warmtepompen en elektrische boilers een belangrijke pijler zullen vormen in de industriële transitie, staat buiten discussie. De vraag is hoe? Ook AgoraEW geeft aan dat een te snelle elektrificatie gevolgen heeft voor het distributie-en transmissienet. Daardoor moet er wel op zijn minst planmatig naar de energie- en industrie-infrastructuur worden gekeken, door onder andere de opname van toekomstscenario’s in de investeringsplannen van Elia. 

Voor ondersteuning in de kostprijs kunnen niet-ETS sectoren aankloppen bij de  GREEN-investeringssteun van VLAIO. Maar om een echte versnelling te bekomen moeten er iets gebeuren aan het prijsnadeel van elektriciteit ten opzichte van gas. Die moet drastisch naar beneden, zodat warmtepompen economisch aantrekkelijker worden.  Ook volgens de Vlaio studie ‘vergroening van de energiedragers’ zou een taxshift de businesscase voor bedrijven aantrekkelijker maken. 

De gasprijzen waren een ongelooflijke katalysator om om te schakelen naar elektriciteit, en de wedloop naar de grootste waterpomp is officieel ingezet. Het is nu aan de Vlaamse overheid en de netbeheerders om deze race in goede banen te leiden.

 

Zware industrie Groene warmte

Meer over Zware industrie, Groene warmte